როგორ მოვირგოთ კანონი

საქართველოს სახელმწიფო დამოუკიდებლობის აღიარების შემდეგ, 90-იანი წლებიდან მრავალი ათეული წელია უკვე ჩამოყალიბებული „კარგად მორგებული” და არადემოკრატიული პრაქტიკაა კანონის მორგება ხელისუფლებაში არსებულ ცალკეული თანამდებობის პირებსა თუ მათი „გუნდის“ საკუთარ ინტერესებზე. 

რაც მთავარია კანონის მორგება ისე უნდა შეიფუთოს და განხორციელდეს, რომ საკუთარი ინტერესების ასახვა „კანონიერი“ იყოს. კარგად მორგებული პრაქტიკა და ცდუნებაა ხელისუფლებაში მოსულმა პირებმა კანონი მოარგონ ცალკეულ პიროვნებებს და მათ ნებაზე ამუშავონ და არა კანონმა ამუშავოს სისტემა. ამ შემთხვევაში არაფერი დაშავდება თუ ზოგჯერ ქვეყნის უმაღლეს კანონში - კონსტიტუციაშიც იქნება ურთიერთსაწინააღმდეგო მუხლები (კონსტიტუციური ნორმები) ან არსებულ რეალობასთან არ იქნება შესაბამისობაში.

მაგალითად საქართველოს უმაღლესი კანონი კონსტიტუცია, რომელიც 1995 წლის აგვისტოს იყო მიღებული 2000 წლიდან დღემდე არაერთხელ შეიცვალა. 2006 წლის 27 დეკემბერს განხორციელებული ერთ-ერთი ცვლილებების დროს კონსტიტუციაში ჩაიწერა, რომ პარლამენტის მორიგი (50-ე მუხლის მე-21 პუნქტი) არჩევნები ჩატარდებოდა ოქტომბერში. ანალოგიური ცვლილება შეეხო პრეზიდენტის არჩევნებსაც, რომელიც ამჟამად ასევე ოქტომბერში უნდა ჩატარდეს (70-ე მუხლის მე-9 პუნქტი). შედეგად კონსტიტუციაში შეტანილი ცვლილებების მიხედვით, შეიძლება ითქვას ანტიკონსტიტუციურად, რეალურად გახანგრძლივდა, როგორც პარლამენტის ასევე პრეზიდენტის უფლებამოსილების ვადები: პარლამენტის 5 თვით და პრეზიდენტის დაახლოებით 10 თვით. წინა საპარლამენტო არჩევნები ჩატარდა 2008 წლის მაისში, ხოლო საპრეზიდენტო არჩევნები 2008 წლის იანვარში. საბოლოო ჯამში რეალურად პარლამენტს უფლებამოსილების ვადა 4 წელი და 5 თვე და პრეზიდენტს კი 5 წელი და 10 თვე გამოუვიდა. კონსტიტუციით პრეზიდენტის უფლებამოსილების ვადა 5 წელია, ხოლო პარლამენტის 4 წელი.  

2009 წლის ზაფხულში კონსტიტუციაში მორიგი ფუნდამენტური ცვლილებების შეტანის მიზნით პრეზიდენტის ბრძანებულებით შეიქმნა სახელმწიფო საკონსტიტუციო კომისია, მის თავჯდომარედ კონსტიტუციონალისტი ავთანდილ დემეტრაშვილი აირჩა. კომისიის ძირითადი ამოცანა იყო „ქვეყნის თანამედროვე, მდგრადი და სტაბილური განვითარების, სამართლის უზენაესობის, სამოქალაქო საზოგადოებასა და სახელმწიფოს შორის ცივილური ურთიერთობების უზრუნველყოფისათვის შესაბამისი შინაარსის კონსტიტუციური კანონის პროექტის მომზადება”. კომისიის მუშაობაში ამ დარგის არაერთმა ადგილობრივმა თუ საერთაშორისო პროფესიონალმა მიიღო მონაწილეობა და რადგან კომისიის ჩამოყალიბება ქვეყნის მაშინდელ მმართველ პარტიასთან ასოცირდებოდა თავდაპირველად ასევე არაერთმა ამ სფეროს ექსპერტმა უარი თქვა თანამშრომლობაზე. კონსტიტუციაში არსებული პარლამენტის და პრეზიდენტის ვადებთან დაკავშირებული ხარვეზის გამოსწორება, არც ამ კომისიას უცდია, უფრო მეტიც კონსტიტუციის არაერთ მუხლს დაემატა სპეციალური ჩანაწერი, რომ ესა თუ ის მუხლი უნდა ამოქმედდეს „2013 წლის ოქტომბრის მორიგი საპრეზიდენტო არჩევნების შედეგად არჩეული პრეზიდენტის მიერ ფიცის დადების მომენტიდან”.

„როგორც აღმოჩნდა კონსტიტუციის დარღვევა ყველას აწყობს..." - 2012 წლის თებერვალს განაცხადა საქართველოში მოქმედმა ერთ-ერთი არასამთავრობო ორგანიზაციის „ახალი თაობა-ახალი ინიციატივა"-ს ხელმძღვანელმა პარლამენტის და პრეზიდენტის არჩევნების ვადებთან დაკავშირებულ საკონსტიტუციო ცვლილებებთან მიმართებაში.  

აგრეთვე მთავარია კანონის მორგებისთვის პოლიტიკურად სწორი გადაწყვეტილებები იყოს მიღებული, რომ სიმწრით ნაშენები სახელმწიფო თავზე არ ჩამოექცეს საზოგადოებას. საზოგადოებას აშკარად მორგებულ ცვლილებებთან ქონდა საქმე, როდესაც 2012 წლის 22 მაისს პარლამენტმა ცვლილებები შეიტანა კონსტიტუციაში და დროებით 2014 წლის 1 იანვრამდე საპარლამენტო და საპრეზიდენტო არჩევნებში მონაწილეობის და ხმის მიცემის უფლება საქართველოს მოქალაქეებთან ერთად მიანიჭა ევროკავშირის წევრი სახელმწიფოს მოქალაქეებს. მოცემული საკონსტიტუციო ცვლილება განხორციელდა მას შემდეგ, როდესაც მაშინდელ მომავალ პოლიტიკური ოპოზიციის ლიდერს ბიძინა ივანიშვილს საფრანგეთის მოქალაქეობის მიღების შემდეგ საქართველოს მოქალაქეობა ’ჩამოერთვა’. ამგვარად საზოგადოებაში ეს ცვლილებები ასოცირდება პოლიტიკურად (საარჩევნოდ) განცხადებული მიზნების მქონე პირისთვის განხორციელებულ ცვლილებებად.

2012 წლის ოქტომბრის პარლამენტის არჩევნებამდე „ბანკი ქართუ”-ს ხელმძღვანელი აცხადებდა, რომ პარლამენტმა ბანკების საზიანო საკანონმდებლო ცვლილებები მიიღო და ახალი ცვლილებების აღსრულება მხოლოდ „ბანკი ქართუ”-ს წინააღმდეგ უნდა განხორციელებულიყო. „პარლამენტმა დაამტკიცა საკანონმდებლო ცვლილებები, რომლის თანახმადაც, საგადასახადო დავალიანების აღმოჩენის შემთხვევაში სახელმწიფოს უფლება ექნებოდა აუქციონის წესით გაეყიდა იურიდიული პირების ქონება, მიუხედავად იმისა, რომ ეს ქონება ბანკის სასარგებლოდ იპოთეკით იყო დატვირთული”.

დღევანდელი მდგომარეობით, როგორც ჩანს კანონის მორგების პრაქტიკა, არც ახალი მმართველი პარტიის ხელისუფლებაში მოსვლის შემდეგ შეცვლილა. 2012 წლის 1 ოქტომბრის არჩევნების შემდეგ ხელისუფლების ძირითადი შტოების საკანონმდებლო და აღმასრულებელი ხელისუფლების სადავეები გამარჯვებულ პარტიას დარჩა, მაგრამ სასამართლო ხელისუფლება (რომელიც ფაქტიურად დამოუკიდებელი და ბალანსის მომტანი უნდა იყოს) მიჩნეულია, რომ პოლიტიკური უმცირესობის (ყოფილი მმართველი პარტიის) გავლენის ქვეშაა, აგრეთვე მოქმედი პრეზიდენტი ამჟამად ოპოზიციური უმცირესობის გუნდის ლიდერია. ახალმა უმრავლესობამ მალე არსებულ პოლიტიკურ სიტუაციაზე მორგებისათვის ახალი კანონის პროექტები წარადგინა: სასამართლო ხელისუფლებასთან მიმართებაში და ქვეყნის კონსტიტუციაში კვლავ ცვლილებების შეტანის შესახებ, რომელიც მომავალ შესაძლო სახელისუფლებო კრიზისის თავიდან აცილებას ისახავს მიზნად. 2012 წლის დეკემბერს პარლამენტის დადგენილებით მორიგი საქართველოს კონსტიტუციური კანონის პროექტის გამოქვეყნებისა და მისი საყოველთაო-სახალხო განხილვის საორგანიზაციო კომისია შეიქმნა.    

სახელმწიფო რესურსების ეფექტურად ხარჯვისათვის და მთავრობასთან ფიზიკური სიახლოვის მომიზეზებით ამჟამინდელი პოლიტიკური უმრავლესობა, რომელთა უმრავლესობა თბილისიდანაა, ასევე საზოგადოებაში აქტიურად განიხილავს პარლამენტის ქუთაისიდან ისევ თბილისში გადმოტანის საკითხს. ამ გადაწყვეტილების მიღებისათვის, პარლამენტის ქუთაისში დარჩენა თუ თბილისში გადმოტანა რა სარგებელს ან ზიანს მოუტანს საზოგადოებას კონკრეტული არგუმენტები და ფინანსური გათვლა არავის წარმოუდგენია და საზოგადოებისათვის უცნობია.

2012 წლის 1 ოქტომბრის საპარლამენტო არჩევნების შემდეგ ახალი ხელისუფლების მიერ, არაერთი ყოფილი მაღალი თანამდებობის მქონე საჯარო მოხელის წინააღმდეგ დაიწყო სისხლისსამართლებრივი დევნა. მთავარი პროკურორის ინიციატივით ახალი კანონის პროექტი მომზადდა, რომელიც პარლამენტს 2013 წლის იანვარში წარედგინა. პროექტის თანახმად, ნაფიც მსაჯულთა სასამართლოს განსჯადობა გაფართოვდება: პროკურორის გადაწყვეტილებით ნაფიცი მსაჯულები იმ საქმეებს განიხილავენ, როდესაც სისხლის სამართლის საქმეები ყოფილ ან მოქმედ თანამდებობის პირებს უკავშირდება.  

კანონის მორგების ნახსენები კონკრეტული მაგალითები მხოლოდ მნიშვნელოვანი ნაწილია იმ შემთხვევებისა, რასაც საზოგადოება უკვე მრავალი წელია აშკარად ხედავს. დემოკრატიულ სახელმწიფოში საზოგადოების მოლოდინი მისთვის კონკრეტული სარგებლობის მომტანი და მდგრადი სისტემის შექმნაა. თუ კანონი მითუმეტეს ქვეყნის უმაღლესი კანონი ხშირად არ შეიცვლება და კანონები ამუშავებს სისტემას და არა პირიქით პიროვნებები მაშინ ეს სისტემა მდგრადი და განვითარებული იქნება და არ იქნება მერყევი და დამოკიდებული ცალკეული პირების კონფორმიზმზე და ზოგჯერ მათ პირად სურვილებზე.  

ლევან ჯორბენაძე

2013 წლის 19 იანვარი

ნარკოტიკების მოხმარება საქართველოში ნარკოპოლიტიკის საკანონმდებლო ანალიზი

შესავალი

წარმოდგენილი ნარკოპოლიტიკის საკანონმდებლო მიმოხილვა დაიგეგმა და განხორციელდა 2012 წლის ივლისში. ეს მიმოხილვა გამოიცა ევროკავშირის დაფინანსებული პროექტის: „ზიანის შემცირება რეპრესიული თუ მტკიცებულებებზე დამყარებული ჩარევა: თემის გაძლიერების, საზოგადოების ცნობიერების ამაღლებისა და ინფორმირებული პოლიტიკის ხელშეწყობა საქართველოში” ფარგლებში. პროექტს ახორციელებდა ორგანიზაცია „ზიანის შემცირების საქართველოს ქსელი“ და „ციხის საერთაშორისო რეფორმა“-ს თბილისის წარმომადგენლობა. მიმოხილვა არ არის ზოგადი, არამედ ეხება საქართველოში კონკრეტულად განხორციელებულ იმ ცვლილებებს, რომელთა გადაწყვეტასაც კრიტიკული მნიშვნელობა გააჩნია რეგიონში არსებული ერთ-ერთი უმკაცრესი ნარკოპოლიტიკის შესაცვლელად. თემის კომპლექსურობიდან გამომდინარე არ არის ასევე მცდელობა მიმოხილვამ ამ სფეროს ყველა საკითხი მოიცვას, არამედ ყურადღება გამახვილდეს იმ აუცილებელ საჭიროებებზე, რომლის შეცვლასაც განსაკუთრებული მნიშვნელობა გააჩნია ყველა დემოკრატიულ საზოგადოებაში იმ ზიანის შესამცირებლად, რაც ნარკოტიკების უკანონოდ და პრობლემურად მოხმარებამ შეიძლება გამოიწვიოს.

წარმოდგენილია საკანონმდებლო ანალიზი ძირითადათ ბოლო 10 წლის განმავლობაში საქართველოში არსებული ნარკოპოლიტიკის შესახებ. კვლევაში ასახულია პერიოდულად, განსაკუთრებით 2006 წლიდან, როგორ „ვითარდებოდა” და „იხვეწებოდა” გამკაცრებისკენ საქართველოს ნარკოპოლიტიკა, არამარტო სისხლისსამართლებრივ, არამედ სამოქალაქო უფლებების სფეროშიც.

საქართველოს ნარკოპოლიტიკის საკანონმდებლო მიმოხილვა საშუალებას გვაძლევს რეალურად გავაცნობიეროთ ის მკაცრი მიდგომა, რაც კანონმდებლებმა აირჩიეს. ასევე დაინტერესებულ პირებს უკეთ უნდა დაგვანახოს იმ საკანონმდებლო ცვლილებების განხორციელების აუცილებლობის შესახებ, რაც პირველ რიგში საზოგადოების და ამგვარად დემოკრატიული სახელმწიფოს განვითარების ინტერესებს წარმოადგენს.

ნარკოპოლიტიკის საკანონმდებლო ანალიზი - ჩამოტვირთვა 

ავტორი

ლევან ჯორბენაძე

იურისტი

Drug Policy Georgia

საზოგადოებისათვის სასარგებლო შეთანხმება

საზოგადოებისათვის სასარგებლო შეთანხმებების (Community Benefits Agreements) წარმოშობა და განვითარება დაიწყო ამერიკაში, კერძოდ კალიფორნიის შტატში.

საზოგადოებისათვის სასარგებლო შეთანხმებები გულისხმობს კონკრეტული საინვესტიციო პროექტების განხორციელების დროს შეთანხმებას დეველოპერსა და ადგილობრივ მოსახლეობას, საზოგადოებრივ გაერთიანებებს შორის. ასევე შესაძლებელია ადგილობრივი ხელისუფლებაც მონაწილეობდეს და მხარე იყოს ასეთი შეთანხმებების დადების დროს. მხარეებს შორის მიღწეული შეთანხმება იურიდიული საბუთია და სავალდებულოა შესასრულებლად.

შეთანხმება მოიცავს ორივე მხარის ვალდებულებებს და უფლებებს, მაგალითად თუ დეველოპერი აშენებს ობიექტს და ამით გარემოს ცვლის გარშემო, მაშინ იგი კომპენსირების თვალსაზრისით ადგილობრივ მოსახლეობას მისცემს საშუალებას მიიღოს სხვადასხვა სარგებელი კონკრეტული პროექტიდან. კვალიფიციურად ხელშეკრულების შედგენისათვის ადგილობრივმა მოსახლეობამ და ასეთმა საერთო ინტერესების საფუძველზე შექმნილმა გაერთიანებებმა შესაძლებელია იურიდიული მომსახურებისათვის შესაბამის იურისტებს ან აღნიშნული პროფილით მომუშავე არასამთავრობო ორგანიზაციებსაც მიმართონ.

საზოგადოებისათვის სასარგებლო შეთანხმებების დადების ძირითადი არსი არის ”ყველა მოგებულია” პრინციპი. მაგალითისთვის, ძირითადათ - დეველოპერისთვის: თავიდანვე ნათელია რისკები და ხარჯები, თავს არიდებს დაპირისპირებას და სხვა; მოსახლეობა იღებს ერთ-ერთ ან რამოდენიმე სარგებელს: გაიუმჯობესებს ინფრასტრუქტურას, ადგილობრივი მოსახლეობისათვის შეიქმნება სამუშაო ადგილები, აშენდება გარკვეული მომსახურების ცენტრები, ადგილობრივებისათვის ხელმისაწვდომი იქნება იაფი სესხი და სხვა. ადგილობრივი ხელისუფლება იღებს კმაყოფილ ამომრჩეველს, თავს იწონებს მის ტერიტორიაზე არსებული განვითარებით.

საქართველოში ასეთი შეთანხმებების დადების გამოცდილება ადგილობრივ მოსახლეობას და მათ გაერთიანებებს არ აქვთ, ან იყო მცდელობა ასეთი შეთანხმებების მიღწევის და წარუმატებლად დამთავრდა ან ნაკლები ზეგავლენა განახორციელეს საერთო ინტერესით გაერთიანებულმა ჯგუფებმა თუ ცალკე ყოველმა ინდივიდუალურმა მესაკუთრემ.

უახლოეს პერიოდში განხოცრიელებული და მიმდინარე პროექტებიდან მაგალითისათვის აღსანიშნავია თბილისის შემოვლითი რკინიგზის პროექტი, ხუდონის ჰესი, თბილწყალკანალის პრივატიზაცია და სხვა. ადგილობრივი და საერთაშორისო არასამთავრობო ორგანიზაციები აღნიშნავენ, რომ ასეთი მასშტაბური პროექტების განხორციელების დროს ერთ-ერთ დიდ პრობლემად კვლავ საზოგადოების ნაკლები ჩართულობა რჩება და ნაკლები საშუალება აქვთ საზოგადოებრივ ორგანიზაციებს მიაღწიონ თავიანთი და ამავე დროს საერთო ინტერესების გათვალისწინებას ინვესტორებთან ერთად.

მნიშვნელოვანია ადგილობრივი დონეზე მესაკუთრეთა გაერთიანებების და მსგავსი საზოგადოებრივი ორგანიზაციების გაძლიერებისა და წარმატებისათვის, მათი სამართლებრივი მომსახურების და სათანადო ინფორმაციის მიწოდებით დახმარება.

ლევან ჯორბენაძე

2012 წლის 7 აპრილი

მთავრობის დაწესებული ახალი გადასახადი - „112”

ერთ ”მშვენიერ” დღეს, ახალი წლის წინაადღეებში საქართველოს მთავრობამ გადაწყვიტა და მიიღო თვითნებური და უკანონო გადაწყვეტილება ახალი გადასახადის შემოღების შესახებ.

მთავრობა შედგება პრემიერ-მინისტრისა და მინისტრებისაგან.

მთავრობის დადგენილება, რომელიც განსაზღვრავს „112“-ის მომსახურების, საფასურის, მისი განაკვეთისა და გადახდის წესს მიღებულია 2011 წლის 27 დეკემბერს.

საჯარო სამართლის იურიდიული პირი „112“ არის 2011 წლის ნოემბერს პარლამენტის მიერ მიღებული კანონის საფუძველზე შექმნილი შინაგან საქმეთა სამინისტროს დაქვემდებარებაში არსებული სამსახური. მისი მიზანია საგანგებო სიტუაციების და გადაუდებელი დახმარების ოპერატიული და ეფექტიანი მართვა და ამ მიზნით შეტყობინებების მიღება ერთიანი სატელეფონო ნომრის − „112“-ის საშუალებით.

მიუხედავად იმისა, რომ „112“ ჯერ არ ამოქმედებულა 2012 წლის იანვრიდან სატელეფონო მომსახურების მიმღებმა ყველა აბონენტმა თვეში ფიქსირებული გადასახადი უნდა გადაიხადოს: ყოველ თვეს ფიზიკურმა პირებმა 20 თეთრი და იურიდიულმა პირებმა (ორგანიზაციებმა) 50 თეთრი. რამოდენიმე ტელეფონის არსებობის შემთხვევაში ყოველ მთგანზე მოხდება ამ გადასახადის დარიცხვა.

გადასახადის დარიცხვა ხდება ნებისმიერ, როგორც ე.წ. სახლის ისე მობილური ტელეფონების აბონენტებზე.

გამონაკლისია მხოლოდ ის შემთხვევები, როდესაც: ერთი თვის განმავლობაში ტელეფონი ცალმხრივად იყო გათიშული და ძირითადათ მობილურ აბონენტებზე, რომლებმაც თავისი ანგარიში თვეში 5 ლარზე ნაკლები ოდენობის ღირებულებით შეავსეს.

გადასახადს არცერთ შემთხვევაში არ გადაიხდიან სოციალურად დაუცველთა ოჯახების მონაცემთა ბაზაში რეგისტრირებული პირები, რომელთა სარეიტინგო ქულა 70 000-ს არ აღემატება.

გადასახადის ამოღება დაევალათ პირდაპირ იმ კომპანიებს რომლებიც თავისი აბონენტებისათვის სატელეფონო მომსახურების მიწოდებას ახორციელებენ.

/კეთილსინდისიერი და სამართლიანი/

2012 წლის იანვრიდან საგადასახადო ტვირთი ყოველი გადამხდელისათვის იზრდება იმ პირებებში, როდესაც: „112“ ჯერ არ ფუნქციონირებს; მნიშვნელობა არ აქვს სარგებლობს თუ არა აბონენტი „112“-ის მომსახურებით; გადასახადის გადახდა ეხება ოჯახის ყოველ წევრს (მაგალითად ოჯახში სახლის ტელეფონთან ერთად მის ყოველ წევრს შეიძლება ქონდეს მობილური ტელეფონი), რაც საბოლოოდ თვეში შეიძლება ძალიან მიზერულ თანხას არ წარმოადგენდეს; ეწინააღმდგება კერძო კომპანიების ჩვეულ რეჟიმში და საბაზრო პირობებში მუშაობას (გადასახადის დარიცხვა ხდება მიუხედავად მომსახურების მიწოდებისა); სახელმწიფო პირდაპირ ზემოქმედებას ახდენს კერძო კომპანიებზე, რაც მათგან დამატებით ძალისხმევას და რესურსებს მოითხოვს.

/სხვა საკანონმდებლო აქტებთან წინააღმდეგობრივი/

საქართველოს საგადასახადო კოდექსით გაუთვალისწინებელი გადასახადის გადახდის ვალდებულების ვინმესთვის დაკისრება დაუშვებელია. ეს არის საგადასახადო კოდექსის მნიშვნელოვანი პრინციპი. მხოლოდ საქართველოს საკანონმდებლო აქტით შეიძლება განისაზღვროს: გადასახადებისა და მოსაკრებლების სახეები, სტრუქტურა და ოდენობა, მათი შემოღებისა და გადახდის წესი.

პირი ვალდებულია გადაიხადოს მხოლოდ საგადასახადო კოდექსით დაწესებული საერთო-სახელმწიფოებრივი და ადგილობრივი გადასახადები. ამჟამად მოქმედ საერთო-სახელმწიფოებრივ გადასახადებს მიეკუთვნება მხოლოდ: ა) საშემოსავლო გადასახადი; ბ) მოგების გადასახადი; გ) დამატებული ღირებულების გადასახადი (დღგ); დ) აქციზი და ე) იმპორტის გადასახადი. ადგილობრივ გადასახადს მიეკუთვნება ქონების გადასახადი.

საქართველოს კონსტიტუციის ასამოქმედებელი ნორმის მიხედვით, რომელიც 2013 წელს არჩეული პრეზიდენტის მიერ ფიცის დადების მომენტიდან შევა ძალაში - გადასახადის ახალი სახის შემოღება ან არსებულის განაკვეთის გაზრდა შესაძლებელი იქნება მხოლოდ რეფერენდუმით. იგივე პრინციპი არის განმტკიცებული პარლამენტის მიერ 2011 წლის ივლისს მიღებული ეკონომიკური თავისუფლების შესახებ ორგანული კანონით, რომლის მიზანია დღევანდელი და მომავალი თაობების ეკონომიკური უფლებებისა და თავისუფლებების გარანტიების განმტკიცება.

ანალოგიური და იგივე სახელწოდების საგანგებო და სასწრაფო დახმარების სამსახური „112“ მოქმედებს ევროკავშირის წევრ ქვეყნებში. ასეთი სამსახურის ჩამოყალიბების შესახებ გადაწყვეტილება მიღებული იყო 1991 წელს ევროკავშირის საბჭოს მიერ და ყველა წევრ ქვეყნებს დაევალათ მისი შექმნა. ყველასათვის უნივერსალური სპეციალური დირექტივაც ამოქმედდა 2002 წლის მარტში და შესაბამისი მოთხოვნებიც დააწესა, რომელთგან ერთ-ერთ მნიშვნელოვანს წარმოადგენს მისი უფასო მომსახურება ნებისმიერი აბონენტებისათვის.

ლევან ჯორბენაძე

2012 წლის 28 იანვარი

მედიაციაზე კანონი ძალაშია მაგრამ ჯერ ვერ შესრულდება

საქართველოს პარლამენტმა 2011 წლის დეკემბერში მიიღო კანონი, რომლის მიხედვითაც ცვლილებები შევიდა სამოქალაქო საპროცესო კოდექსში და სამოქალაქო საქმეებზე პირველად საქართველოში 2012 წლის 1 იანვრიდან „თეორიულად“ ამოქმედდა სასამართლო მედიაცია.

მაგრამ დღეის მდგომარეობით კანონში დამატებული თავი XXI¹-ის პირველივე მუხლიდან ნათლად ჩანს, რომ ჯერჯერობით უკვე მიღებულ კანონი ვერ განხორციელდება, რადგან ამ ეტაპზე არ არის განსაზღვრული ვინ უნდა იყოს კონკრეტულად მედიატორი, ვის უნდა გადაეცეს საქმე განსახილველად.

კანონით ამჯერად მხოლოდ მოწესრიგდა სასამართლო მედიაციის პროცედურები, რომ სარჩელის სასამართლოში წარდგენის შემდეგ სასამართლო მედიაციას დაქვემდებარებული საქმე დავის მხარეთა შეთანხმებით დასრულების მიზნით შეიძლება გადაეცეს მედიატორს, რომელიც შეიძლება იყოს ფიზიკური ან იურიდიულ პირი.

სასამართლო მედიაცია გამოიყენება საოჯახო, სამემკვიდრეო, სამეზობლო დავებზე მათ შორის ნებისმიერ დავაზე თუ ორივე მხარე თანახმაა. სასამართლოს გადაწყვეტილება მხარეებისათვის მედიაციის გამოყენების შესახებ არ გასაჩივრდება.

ზოგადად მედიაციის ინსტიტუტის, როგორც დავის განხილვის ალტერნატიული საშუალების და სისტემის დანერგვისათვის საფუძვლების შექმნა მნიშვნელოვანია: იზოგება სახელმწიფო ფინანსური და ადამიანური რესურსები, ორივე მხარისათვის მომგებიანია - მხარეები ერთმანეთთან ურთიერთობებს ინარჩუნებენ, სახელმწიფო სასამართლოსთან შედარებით დავის გადაწყვეტისათვის სწრაფი საშუალებაა, კონფიდენციალურია, საზოგადოებაში ადამიანები მათ შორის წარმოშობილ კონფლიქტს სახელმწიფოს ჩარევის გარეშე თავად აგვარებენ გაწერილი ნორმების მიხედვით და სხვა. იმისათვის, რომ დავის მხარეთა შორის მედიაციის გამოყენებამ კონკურენცია გაუწიოს სასამართლოს ის ძირითადად ასამოქმედებელი კანონის მიხედვით იქნება: იაფი, კონფიდენციალური და სწრაფი.

უკვე მიღებული, მაგრამ ასამოქმედებელი კანონის მიხედვით

იაფი: მედიაციას დაქვემდებარებულ საქმეებზე მხარე სასამართლოში სარჩელის წარდგენის დროს გადაიხდის დავის საგნის ღირებულების 1%-ს, არანაკლებ 50 ლარს.

კონფიდენციალური: მედიატორს და მედიაციაში მონაწილე მხარეებს უფლება არ აქვთ გაამჟღავნონ ინფორმაცია (თუ მხარეები თავად არ შეთანხმდებიან სხვაგვარად).

სწრაფი: მინიმუმ მხარეები ორჯერ უნდა შეხვდნენ, მაგრამ მათ შეუძლიათ მორიგდნენ 45 დღის განმავლობაში ნებისმიერ დროს.

რამდენად ეფექტურად იქნება გამოყენებული მედიაციის ინსტიტუტი საქართველოში მნიშვნელოვანწილად დამოკიდებულია: კანონის ავტორებზე, პრქტიკოსი იურისტების მონაწილეობაზე კანონშემოქმედებითი პროცესის დროს, საკანონმდებლო ორგანოს - პარლამენტის გამჭვირვალე მუშაობაზე, რომ მისიღები კანონი მხოლოდ თეორიული არ დარჩეს და იგი მოქნილი, საზოგადოებისათვის სასარგებლო და განხორციელებადი იყოს.

ლევან ჯორბენაძე

2012 წლის 9 იანვარი

პოლიტიკური რეპრესიის მსხვერპლები რომლებმაც საქართველოს კანონმდებლობა შეცვალეს

ანტიჰუმანურ იდეოლოგიაზე დაფუძნებულმა ტოტალიტარულმა კომუნისტურმა საბჭოთა რეჟიმმა მრავალი მძიმე დანაშაული ჩაიდინა - ათასობით საქართველოს მოქალაქე გახდა ამ რეჟიმის მიერ განხორციელებული რეპრესიების მსხვერპლი. დამოუკიდებელი ქართული სახელმწიფოს პარლამენტი

აღნიშნავს სამართლებრივი სახელმწიფოს ჩამოყალიბების მნიშვნელობას, რომლის უზენაეს ღირებულებას წარმოადგენს ადამიანის სიცოცხლე, პირადი თავისუფლება და ხელშეუხებლობა;

აღიარებს საბჭოთა რეჟიმის დროს პოლიტიკური რეპრესიების მსხვერპლთა მიერ შეტანილ განსაკუთრებულ წვლილს თავისუფალი საქართველოს შექმნაში;

გამომდინარეობს სამართლიანობის აღდგენის აუცილებლობიდან და იღებს ამ კანონს

ეს არის 1997 წლის 11 დეკემბრის კანონის პრეამბულა, რომელიც საქართველოს პარლამენტმა მიიღო, და სახელმწიფომ აიღო ვალდებულება იმ მოქალაქეების მიმართ, რომლებმაც: „პოლიტიკური რეპრესია განიცადეს ყოფილი სსრკ-ის ტერიტორიაზე 1921 წლის თებერვლიდან 1990 წლის 28 ოქტომბრამდე და შემდგომ დამოუკიდებელი საქართველოს ტერიტორიაზე”.

ამავე კანონით დადგინდა, რომ პირის პოლიტიკური რეპრესიის მსხვერპლად აღიარება და მისი დარღვეული უფლებების აღდგენა ხდება სასამართლოს წესით. კანონის მე-9 მუხლით არამარტო დადგინდა რეპრესიის მსხვერპლის მიერ ფულადი კომპენსაციის მიღების უფლება, არამედ მე-8 მუხლით გათვალისწინებული იქნა ქონებრივი უფლებების აღდგენაც. ორივე შემთხვევაში კანონის მე-9 და მე-8 მუხლების მიხედვით უფლებების აღდგენის წესი კანონმდებელმა გადადო: „...ფულადი კომპენსაცია, რომლის ოდენობას და გაცემის წესს ადგენს კანონი” და „...ქონებრივი უფლებების აღდგენის წესი განისაზღვრება ცალკე კანონით”.

90-იან წლებში და მას შემდგომ ის პირები, რომლებიც უშუალოდ რეპრესიის მსხვერპლები იყვნენ ან მათი გარდაცვალების შემთხვევაში მემკვიდრეები სარჩელით სასამართლოს მიმართავდნენ რეპრესიის მსხვერპლად აღიარების შესახებ. სასამართლოს გადაწყვეტილების შემდეგ კანონით გათვალისწინებული წესით სარგებლობდნენ მხოლოდ მცირე სოციალური შეღავათებით: პენსია, საყოფაცხოვრებო-კომუნალური მომსახურების ფასდაკლება. მაგრამ საბოლოოდ ვერცერთი მათგანი პრაქტიკულად ვერ ახერხებდა აღნიშნული მე-8 და მე-9 მუხლებით გათვალისწინებული ფულადი კომპენსაციის მიღებას და ქონებრივი უფლებების აღდგენას - კანონის არარსებობის გამო.

რეპრესიის მსხვერპლად აღიარებული პირები, რომლებმაც საქართველოს კანონდმებლობა შეცვალეს აღმოჩდნენ ძმები: კლაუს და იური კილაძეები. მათ საქართველოში შიდა სასამართლო ინსტანციების უშედეგო ამოწურვის შემდეგ 2006 წლის 22 თებერვალს სტრასბურგის ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოს მიმართეს საქართველოს წინააღმდეგ. მოსარჩელეები ბოლომდე მოითხოვდნენ მათი უფლებების აღდგენას და ასაჩივრებდნენ იმ ფაქტს, რომ 1997 წლის 11 დეკემბრის კანონის მე-8 და მე-9 მუხლებით გარანტირებული მათი უფლებებისათვის „შინაარსის მიცემის დაგვიანებით”, სახელმწიფო მათ გაურკვევლობასა და მწუხარებაში ამყოფებდა, რაც მათ ტანჯვასა და დამამცირებელ მოპყრობად უნდა აღქმულიყო.

მათი საქმის ძირითადი არსის მიხედვით: 1937 წლის 2 ოქტომბერს მოსარჩელეების მამა დახვრიტეს. 1938 წლის 7 ნოემბერს, საბჭოთა ხელისუფლების დამხობისაკენ მიმართული აგიტაცია-პროპაგანდის ბრალდებით, დედას რვა წლით თავისუფლების აღკვეთა მიესაჯა და იგი საბჭოთა კავშირის უკიდურეს ჩრდილოეთით მდებარე სპეციალურ „Гулаг“-ის საპატიმრო ბანაკში გადაასახლეს. მოსარჩელეები, „სამშობლოს მოღალატის შვილები” მარტო დარჩნენ თბილისში და 10 და 12 წლის იყვნენ, რომლებიც უმძიმეს პირობებში ცხოვრობდნენ. მათ ასვე დაკარგეს საცხოვრებელი სახლი.

მოსარჩელეები ძირითადად მოითხოვდნენ ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებთა კონვენციის მე-3 მუხლის და ამავე კონვენციის დამატებითი ოქმის პირველი მუხლის დარღვეულად ცნობას და მატერიალური და მორალური ზიანის ანაზღაურებას.

მე-3 მუხლი: „არავინ არ შეიძლება დაექვემდებაროს წამებას, არაადამიანურ ან ღირსების შემლახველ მოპყრობას ან დასჯას”. კონვენციის დამატებითი ოქმის პირველი მუხლი: „ყოველ ფიზიკურ ან იურიდიულ პირს აქვს თავისი საკუთრებით შეუფერხებელი სარგებლობის უფლება”.

სასამართლოზე საქართველოს მთავრობის, როგორც მოსარჩელეების მოწინააღმდეგე მხარის ერთერთი პოზიცია ის იყო, რომ თანამედროვე ქართულ სახელმწიფოს ვერ დაეკისრებოდა პასუხისმგებლობა აღნიშნულ სისასტიკეზე და ვერც მოსარჩელეებისადმი 1937-1938 წლებში განცდილი ზიანისათვის კომპენსაციის გადახდა. მთავრობა ასევე მიუთითებდა, რომ საქართველო შესაბამის ფინანსურ ტვირთს იკისრებდა მხოლოდ მაშინ, როდესაც საქართველოს სახელმწიფო ამისათვის მზად იქნებოდა.

ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ 2010 წლის 2 თებერვლის გადაწყვეტილებით დაადგინა კონვენციის დამატებითი ოქმის პირველი მუხლის - საკუთრების უფლების დარღვევა, რადგანაც სახელმწიფოს „11 წელიწადზე მეტი ქონდა, რომ გადაედგა თუნდაც მცირე ნაბიჯი 1997 წლის 11 დეკემბრის კანონის მე-9 მუხლით გათვალისწინებული კანონის მიღების პროცესის დაწყებისკენ, კერძოდ ზუსტად განესაზღვრა მსხვერპლთა რაოდენობა, განეხორციელებინა ეკონომიკური, ფინანსური და სოციალური კვლევა საზოგადოების იმ წევრთა მოგებისა და დანაკარგების შესახებ, რომლებსაც აღნიშნული პროცესი შეეხოთ”. სასამართლომ ასევე აღნიშნა: „როდესაც საქმე ეხება საზოგადოებრივ ინტერესს, ხელისუფლება ვალდებულია, სათანადო დროში მოახდინოს კორექტული და რაც შეიძლება თანმიმდევრული რეაგირება”.

ადამიანის უფლებათა ევროპულმა სასამართლომ აშკარად დაუსაბუთებულობის გამო უარყო კონვენციის მე-3 მუხლის დარღვევა - დამამცირებელი მოპრობა. სასამართლომ ასევე უარყო საკუთრების უფლების დარღვევის დადგენა კანონის მე-8 მუხლთან დაკავშირებული ქონებრივი უფლებების აღდგენის ნაწილში, რადგანაც სასამართლომ შენიშნა, რომ მოსარჩელეები „მიზნად არ ისახავდნენ მათი დედის კუთვნილი მოძრავი და უძრავი ქონების აღდგენას” და რომ მოსარჩელეთა „ამოცანა მდგომარეობდა ხსენებული კონფისკაციის ღონისძიებებიდან გამომდინარე ზიანის სანაცვლოდ კომპენსაციის მიღებაში”.

შესაბამისად სასამართლომ დაადგინა, რომ გადაწყვეტილების ძალაში შესვლიდან 6 თვის განმავლობაში თუ საქართველოს მიერ კვლავ არ მოხდებოდა კანონის მე-9 მუხლით გათვალისწინებული შესაბამისი ღონისძიებების: საკანონმდებლო, ადმინისტრაციული და საბიუჯეტო ზომების მიღება, მაშინ საქართველოს სახელმწიფოს კლაუს და იური კილაძეებისათვის, თითოეულისათვის უნდა გადაეხადა 4000 ევრო მორალური ზიანის ანაზღაურებისათვის.

მოცემულ საქმეში შემდეგი მნიშვნელოვანი გარემოებები გამოიკვეთა:

1. თუ საბჭოთა კომუნისტური რეჟიმის მემკვიდრედ რუსეთის ფედერაცია ითვლება, მაშინ, რატომ ეკისრება მხოლოდ საქართველოს კომპენსაციების გაცემის საკითხი;

2. კვლავ ღიად დარჩა 1997 წლის 11 დეკემბრის კანონის მე-8 მუხლით გათვალისწინებული ქონებრივი უფლებების აღდგენის საკითხიც, რადგან ქონებრივი უფლებების აღდგენის წესის განმსაზღვრელი ცალკე კანონი საქართველოს ჯერ კიდევ არ აქვს მიღებული;

3. საქართველოს კიდევ ქონდა საშუალება ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილების ძალაში შესვლიდან - 2010 წლის 2 მაისიდან 6 თვის განმავლობაში მიეღო კანონი და თავად განესაზღვრა კომპენსაციის გაცემის და მისი ოდენობის საკითხები, რადგანაც სახელმწიფოს აქვს უფლებამოსილება „შეარჩიოს ის ინდივიდუალური და/ან ზოგადი ღონისძიებები, რომელთა გატარებაც აუცილებელია მის სამართლებრივ სისტემაში სასამართლოს მიერ დადგენილი დარღვევის გამოსწორების მიზნით და მაქსიმალურად აღმოფხვრას მისგან გამოწვეული საზიანო შედეგები”.

საქართველომ მხოლოდ 2011 წლის აპრლ-მაისში შეიტანა ცვლილებები კანონებში, ე.ი. დაახლოებით 6 თვის დაგვიანებით.

2011 წლის ცვლილებების მიხედვით, ამჟამად უშუალოდ რეპრესიის მსხვერპლად აღიარებულ პირებს, მისი პირველი რიგის მემკვიდრეებს 2014 წლის 1 იანვრამდე უფლება აქვთ მხოლოდ ფულადი კომპენსაციის მიღების მოთხოვნით სარჩელით მიმართონ თბილისის საქალაქო სასამართლოს.

რეპრესიის მსხვერპლად აღიარებულ პირებს, მისი პირველი რიგის მემკვიდრეებს შეუძლიათ მიმართონ ადმინისტრაციულ (სამოქალაქო) საქმეების ნებისმიერ ადვოკატს, რომელიც მათ სარჩელის დაწერაში და შესაბამისი თანდასართავი საბუთების მოწესრიგებაში დაეხმარებათ და გაუწევს აუცილებელ იურიდიულ მომსახურებას.

ფულადი კომპენსაციის ოდენობას მიუთითებს თავად მოსარჩელე მხარე, მაგრამ ყოველ კონკრეტულ საქმეში არსებული იძულების სხვადასხვა ფორმის სიმძიმის, აგრეთვე რეპრესირებული პირის ან მისი პირველი რიგის მემკვიდრის ასაკის, ჯანმრთელობის მდგომარეობისა და სხვა ობიექტური ფაქტორების გათვალისწინებით, საბოლოოდ ოდენობას ადგენს სასამართლო.

ლევან ჯორბენაძე

2011 წლის 5 აგვისტო

უნდა გადავიხადოთ თუ არა ძველი დავალიანება

2009 წელს „ჯორჯიან უოთერ ენდ ფაუერი“-მ წამოიწყო სარეკლამა კამპანია და თბილისის მოსახლეობას ამცნო „უპრეცედენტო აქციის“ შესახებ. აქცია მოიცავდა წყლის მიწოდების საფასურის გადაუხდელობით დაგროვილი დავალიანების შეღავათიანი რესტრუქტურიზაციის ერთჯერად მასშტაბურ პროგრამას! ბოლო ვადაც დააწესა 30 ივნისი. კომპანია საჩუქრების სიუხვითაც გამოირჩეოდა და აბონენტებს სთავაზობდა 20 პროცენტის ვალის ჩამოწერას და დარჩენილი ვალის 3 წელზე გადანაწილებას. სამწუხაროდ უმრავლესობამ აბონენტებისა არ იცის რა უფლებები გააჩნია და ბევრი მათგანი არც მიმართავს იურისტებს რჩევისთვის, იმისათვის, რომ თავიდან აიცილოს ზედმეტი ხარჯების გაღება. შესაბამისად კომპანიამ გარკვეულწილად თავის საწადელს მიაღწია და ნებაყოფლობით „აღიარებითი“ ხელშეკრულებების საფუძველზე ამოიღო უმრავლესობა მომხმარებლებისგან ძველი დავალიანება.

ბოლომდე ძველი დავალიანების თანხების „ამოქაჩვა“ ვერ მოხდა და უფრო მეტიც ზოგიერთი სოციალურად დაუცველი მომხმარებელი იმ მიმდინარე კომუნალურ გადასახადებს კვლავ ვერ იხდიდა, რომლის იძულებით ამოღებაც მომსახურების მიმწოდებლებს სრწაფად და ეფექტურად არ შეეძლოთ. მაგალითად მოცემულ შემთხვევაში სასმელი წყლის და დასუფთავების სერვისის მიწოდება.

2010 წლის 1 ოქტომბრისთვის პარლამენტმა მიიღო ცვლილება ელექტროენერგეტიკისა და ბუნებრივი გაზის შესახებ კანონში, რომლის მიხედვითაც გადაწყდა ადმინისტრირების ერთიანი სისტემის შექმნა. ამჯერად თბილისის ტერიტორიაზე ე.წ. ადმინისტრატორი ვალდებულია თუ თქვენ წყლის მიმწოდებელ კომპანიასთან და დასუფთავების სამსახურთან გაქვთ გადასახდელი „36 თვიანი" ხელშეკრულებით განწილვადებული გრაფიკის დარღვევით წარმოქმნილი დავალიანება ან არასრულად გადაიხადეთ მიმდინარე გადასახადი შეგიწყვიტოთ დენის მიწოდება.

კანონის მიღებიდან დაახლოებით 2 კვირაში, 2010 წლის 13 ოქტომბერს სემეკ-მა მიიღო გადაწყვეტილება და ადმინისტრატორად დანიშნა: სს "თელასი" და სს "ენერგო-პრო ჯორჯია".

2011 წლიდან მომსახურების გადასახადები გაზარდეს ორივე მიმწოდებელმა შპს "ჯორჯიან უოთერ ენდ ფაუერმა" და თბილისის მერიის დასუფთავების სამსახურმა.

ამავე დროს: 1. მოსახლეობისთვის თანადგომის სახით სახელმწიფომ მიიღო გადაწყვეტილება 2011 წლის 10 თებერვლიდან ერთჯერადი 20 ლარიანი ენერგო ვაუჩერის გაცემის შესახებ. 2. სემეკ-მა ამავე გადაწყვეტილებაში მიუთითა, რომ „ჯორჯიან უოთერ ენდ ფაუერი" და თბილისის მერიის დასუფთავების სამსახური ვალდებული არიან მომხმარებლებთან დავალიანება არანაკლებ 36 თვეზე გადაანაწილონ.

მომხმარებელმა პირველ რიგში ყურადღება უნდა მიაქციოს იმ საკითხს, რომ თუ ის ე.წ. დავალიანების გადახდევინების შესახებ ხელშეკრულებას მოაწერს ხელს - იგი აღიარებს ვალს და იძულებული გახდება შემდგომ სრულად დაფაროს.

ძირითადათ რა სარგებელი მოაქვს ყოველივეს სახელმწიფოსთვის და ამ კომპანიებისთვის: 1. მოხდება დავალიანების თითქმის სრულად ამოღება მოსახლეობიდან (ამჯერად ხისტი მეთოდით); 2. ადმინისტრატორმა კომპანიებმა შეიძლება მიიღონ დამატებითი შემოსავალი; 3. ადმინისტრირება უფრო ეფექტური გახდა (რადგან წყლის მიმწოდებელს და დასუფთავების სამსახურს არ აქვთ კონკრეტული ბერკეტი თავისი მომსახურების მიწოდება შეუწყვიტონ მომხმარებლებს, მაგალითად განსხვავებით გაზის და დენის მიმწოდებლებისგან ისინი ვერ ჩაჭრიან წყალს და დასუფთავებას); 4. წყლის მიმწოდებელი და დასუფთავების სამსახური დაზოგავენ ზედმეტ ხარჯებს (მაგალითად მათ გადასახადების ამოღების მიზნით ადრე სასამართლოს გადაწყვეტილებების მოპოვება ჭირდებოდათ იძულებით, რომ დაეწყოთ დავალიანების ამოღება); 5. მკაცრი ხელის ერთი მოსმით დაინერგება „გადასახადის გადახდის კულტურა“.

მომხმარებლის სარგებელი შეიძლება იყოს ის რომ: კეთილსინდისიერი გადამხდელი დაცული იქნება და მას ხარისხიანი მომსახურების მიწოდების მოლოდინი ექნება.

რამდენად კანონიერი და სამართლიანია: 1. ელექტროენერგეტიკისა და ბუნებრივი გაზის შესახებ კანონში დამატებით ჩაიწერა, რომ ერთ-ერთი კომუნალური გადასახადის გადახდის გამო ელექტროენერგიის ჩაჭრა „არ არის ადმინისტრატორის მიერ მომხმარებლის წინაშე სახელშეკრულებო ვალდებულებების დარღვევა“. ე.ი. სახელმწიფო პირდაპირ ჩაერია კერძო პირებს შორის უკვე დადებულ ხელშეკრულებაში, შეიტანა ცვლილებები და უფრო მეტიც თქვა, რომ ეს ყველაფერი ხელშეკრულების დარღვევად არ უნდა ჩაითვალოს. 2. საინტერესოა დასუფთავების სამსახურისთვის ცვლილებების შეტანა ელექტროენერგეტიკისა და ბუნებრივი გაზის შესახებ კანონში. ამავე კანონის მიზნებიდან გამომდინარე კანონი არ ვრცელდება დასუფთავების სამსახურის საქმიანობასა და ურთიერთობებზე. დასუფთავების სამსახური იყო თბილისის მერიის სტრუქტურული ერთეული და 2011 წლის იანვრიდან ამჟამადაც საბიუჯეტო დაწესებულებაა და ექვემდებარება თბილისის მერიის კეთილმოწყობის საქალაქო სამსახურს. განსახვავებით შპს "ჯორჯიან უოთერ ენდ ფაუერისა", რომელიც კერძო კომპანიაა. 3. დასუფთავების სამსახურის საქმიანობისა და მის ურთიერთობების განსაზღვრა არც საქართველოს ენერგეტიკისა და წყალმომარაგების მარეგულირებელი ეროვნული კომისიის მოწესრიგების სფეროს განეკუთვნება.

კვლავ აქტუალურია კითხვა უნდა გადაიხადოს თუ არა ძველი დავალიანება მომხმარებელმა (აბონენტმა): ის აბონენტები რომლებსაც ძველი დავალიანება აქვთ სულ მცირე 3 წლის წინანდელი - მომსახურების მიმწოდებელი კომპანია ვერ დაავალდებულებს ვერცერთ აბონენტს გადაიხადოს. კანონმდებლობით კომპანიას არ შეუძლია დაავალდებულოს აბონენტი და რაიმე იძულების წესით ამოიღოს ძველი დავალიანება. პირიქით კომპანია ვალდებული იყო საერთოდ ჩამოეწერა ვალები ზემოთ აღნიშნული კატეგორიის აბონენტებისათვის.

2011 წლიდან სიტუაცია მართლაც მკაცრია. მომხმარებელს შეუძლია მიმართოს სასამართლოს თავისი უფლებების დასაცავად და ძველი დავალიანების ჩამოსაწერად, მაგრამ ამჯერად დენის გათიშვის შემთხვევაში თუ ეს ქმედება არ აეკრძალა ე.წ. ადმინისტრატორს მაშინ მომხმარებელი უკიდურეს მდგომარეობაში ვარდება. ელექტროენერგიის გარეშე ყოფნა გაუსაძლისი გახდება და აბონენტი ყველაფერზე წავა...

ლევან ჯორბენაძე

2011 წლის 12 თებერვალი