Monday, May 17, 2021

How to get a Residence Permit in Georgia - New rules

In general Georgia has a liberal regime with its preborn hospitality skills and a lot of countries are exempt from visa requirements (see the list) and can stay 1 full year. 

In addition, before or after entering Georgia or citizens not on the list of countries for a lot of reasons might also need to obtain a residence permit. Residence permits gives the right to a foreign citizen to enter, stay, invite another foreigner to Georgia and have certain rights that can ease the living conditions and raise the quality of status. You also don't have to worry about term of your stay or crossing the border formally to and fro. 

To obtain a residence permit, a foreign citizen must either personally or via power of attorney apply to any territorial office of the Public Service Development Agency ("Agency"), Branch of the Public Service Hall or Community Centre, or in some cases apply online. An application and enclosed documents submitted to authorized entities can be in Georgian as well as English or Russian. 

There are some substantial changes of residence application process as of 12 May of 2021: changed time of application and 40 calendar days application time limit removed (for permanent, investment, special, temporary and short term type of residence permits); but for extending the terms of residence one shall apply to the Agency 90 calendar days before his/her lawful stay in the territory of Georgia expires; based on the temporary residence - new requirement of 10 years legally living in Georgia is required instead of 6 years for permanent residence; the agency can check the facts indicated in the application such as visit at the place of residence and questioning of the applicant; reporting issues to the Agency in case of investment residence permits...    

The law provides opportunities how to get residence and be qualified one of the types of residences of your choice, such as: Work residence permit; Study residence permit; Residence permit for family reunification; Residence permit of a former citizen of Georgia; Residence permit of a stateless person; Special residence permit; Permanent residence permit; Investment residence permit; Temporary residence permit; Short-term residence permit; Residence permit for indefinite stay.

However, in spite of easiness of entire application process the details strongly matter, not to mention even the recent changes when the Agency can interrogate you and check the facts thus it crucially matter where you are, when and what you ever say. Moreover, during last couple of years some, among them and especially citizens 'not on the list' of countries experience problems in their attempts to obtain residence permits with a number of rate of unjustified refusals.  

The Agency issued refusals do not provide justification and therefore often fail to meet a threshold of fairness and lawfulness. Decisions of the Agency whether to grant residence permits are guided only by ungrounded and so-called classified samples of conclusions provided by the State Security Service on the propriety of issuing a residence permit. 

After issuing a refusal either an applicant shall leave Georgia as time allowed or as a solution appeal to Tbilisi City Court, this very process with the help of qualified and experienced lawyer can extend your stay along with the goal of winning the case. For legal support and services please simply send an email to jorbenadze@lawyer.com 

Levan Jorbenadze

Tuesday, February 4, 2020

Homeowners' Associations in Apartment Buildings

This article was made possible through the generous support and initiative of some individual members of the New Gudauri neighborhood.
The views expressed may not fully or in part reflect the views of the New Gudauri neighborhood’individual members. 
ქართულად
Homeowners' Associations are an important democratic form of society that is conducive to the improvement and development of: relationships with the society, effective property management, living conditions, infrastructure and ownership.

The regulation for managing the Homeowners' Associations is set out in a special law on Homeowners' Associations adopted by Georgian Parliament on July 11, 2007.

Properly managed Homeowners' Associations and the most successful use of all benefits need to be formulated and adopted in a flexible and effective way in an Association Charter.

In order to take full advantage of the Homeowners' Associations opportunities, live in a developed neighborhood, in a healthy environment and thus increase the market value of your property, it is essential and crucial that a qualified and experienced lawyer write down and form the charter. Templates available in the Internet can be used as a base sample that you will use for a thorough modification of this important document - all the additions you make to the specific needs of your neighborhood and specific area.

The following is a simple FAQs providing information that will help us get basics about the meaning and significance of the Homeowners' Associations (in this case in other words - An association of unit owners in a condominium building or apartment building).

In the comment section below, you can also leave questions and get answers to law-based information; this way you can also contribute to raising public awareness of the issue.

1. What is a Homeowners' Associations?
The law stipulates that it is always necessary to use the abbreviation "HOA" before naming a homeowners’ association.

Simply - in multi-apartment buildings HOAs are of landlords’ unity located on a single plot of land with more than two individually owned residential and / or non-residential properties, so are Buildings in the courtyards of the so called "Italian" / "Tbilisi" type ones. The law also permits other forms, such as Partnerships of "private houses".
First of all, the HOA is not a legal entity, nor is the so-called legal entity created for the purposes of the entrepreneurship defined by the Civil Code. HOA is a certain type of organizational set up by law, a union of various neighborhood private individuals to which another legal regime applies under the special law.
In spite of everything HOAs:
- can have a name by which it will appear as an independent person in various legal relationships with private or public entities;
- a person authorized to represent, e.g. the chair can easily open a bank account in any bank in accordance with the legislation and use the funds in the account effectively to achieve common goals;
- to have the seal of its own name;
- can have all relevant different types of administrative requisites;
- have a separate property;
- can acquire property, non-property rights and obligations on its behalf;
- insure the common property of members of the HOAs’;
- To be represented in a legal relationship by one elected chairman or another authorized person.

2. How to form an HOA? How to register?
Most of the false information spread is related to these issues.

An HOA does not require any special forming, according to the law mentioned above whether we want or not the HOA is formed automatically. According to the Article 11 of the Law: " By the entry into force of this Law a homeowners' association shall be deemed established in such an apartment building that is located on a single land parcel and has more than two individually owned apartments."
The law also does not require to have the statute or the HOA to be registered, for example in the Public Registry, nor in the local government or any other institution. HOA may voluntarily register or provide information about its existence to the local government or any institution for the benefit that there might exist (such as: grant, co-financing of any project, etc.).

3. What will be the name of HOA?
Feel free to name anything, depending on your location and future goals or plans. The HOA name can be the subject of creativity.

To avoid misleading third parties, it is necessary to use the abbreviation before the name of the homeowner partnership: "HOA - - - name - - -".

4. Can an HOA be created in a "still under construction" building?
It is possible if you own, live, use or manage the property – an HOA is formed.

5. Who are an HOA members?
Members are all: Owners of any amount of land/property, residential and non-residential, including commercial property owners.
6. I do not want to be a member; Can I refuse membership?
HOA’s membership is also automatic and mandatory by law. According to Article 19 of the Law on Homeowners' Associations: An HOA membership shall be acquired upon the purchase of individual property in an apartment building.

Membership cannot be waived when you acquire property, as you - a member entitled to both: rights and obligations directly with the members of the HOA and with third parties. You do not need to purchase a flat to be a member of HOA, just owning at least one square meter in the apartment complex automatically gives you the status of a homeowner.

Moreover, the Constitutional Court of Georgia has repeatedly clarified while considering the application from individuals disputing the "automatic establishment of an HOA" and the so-called “Mandatory Membership”. The court dismissed the applicants' claim and held that membership was mandatory, and that the mentioned requirement of the law was constitutional. The Constitutional Court has explained the HOA law as follows: “Homeowners’ Association has objectives that are characteristic to its’ nature, and not the goals, in the light of the foregoing. The objectives of the homeowner association are due to the need to maintain and care of the common ownership. Members of a homeowner association may not set other goals to pursue their subjective aspirations within the homeowner association or reduce the objectives of the association, as this is contrary to the nature of the partnership itself. ”- Decision No. 2/2/439; II-21, https://www.constcourt.ge/ka/judicial-acts?legal=453 ; https://www.constcourt.ge/ka/judicial-acts?legal=375 ; https://www.constcourt.ge/ka/judicial-acts?legal=374). 

7. What are its goals, and what do we need?
Successful and productive governance of the HOA depends on their members' willingness and ability to effectively implement the well-formed flexible statute.

The purpose and benefits of an HOA can be many, including:
- more effectively lobbing and defending the common property or other related interests;
- Quick response, control and making legally significant action in the name of the HOA and the neighborhood in the event of sudden emergencies;
- More successful property management and maintenance;
- Budget and expenditure transparency and freedom of access for all members;
- A stable budget (the more ownership units, the more budget stability);
- Resolve problematic issues in a predetermined and civil manner and using HOA as a mediator platform for owners / members;
- local population increased participation in the decision making in their interests and in the solution of their activities (eg. yards slabs adjustment, facade cleaning - maintenance, snow clearing, greening landscaping, decorative lighting of the common used spaces, painting, playground development, pool and tennis courts installation, various infrastructure projects implementation, safe and comfortable means of transport lobbying and the neighborhood areas development of various types);
- calm environment between the neighbors under the clear regulations discussed in advance and recognized / adopted by the same neighbors;
- Effective control and the administration of the management company incorporated into hotel-type apartments or any type of building;
- Architectural control (eg facade distortion avoidance);
- Property development - profitable management, which will ultimately bring additional benefits to each member (eg leasing certain land, arranging paid parking, renting playgrounds and various infrastructures, advertising on different parts of the building, and from the various activities mentioned above a mixture of additional revenue);
- Obtain additional income due to the non-profit organizational nature of HOA, such as grants or participate in various financially profitable programs, which ultimately leads to a significant increase in the market value of all property owners;
- Memorandums and cooperation with other neighborhood associations and private or public entities.
8. Do we still need an HOA chair and charter if there is a management company in the building?
According to current widespread practice, a developer who has built a building on the same premises with himself or his subsidiaries becomes sole proprietor of the common property of HOAs’ members, or in other words such developers are called management companies, which in addition to the revenue-making purposes replacing HOA and making separate contracts with each individual owner of the HOA, making it subjectively and using its’ dominant position establishing price and all the rules and in return providing the services.

At the same time, it is initially possible that this kind of operational leadership and governance of the management company may also be in the interests of the HOA members, as such company is more flexible / enforceable than the HOA, especially when members have neither the knowledge nor the experience and such management ultimately can match the interests of both the company and its’ members, but the each case should be considered separately. As a reality such relationship in the common case do not appear to be sustainable and not going to be prolonged for a variety of reasons.  
A similar type of developer or its affiliates are ordinary business / entrepreneurial companies that are naturally oriented to maximize profit and have various commercial interests on the agenda.

Thus the issue is that, contractual relationship may be broken by management company which might have a lot of the reason: inadequate / untimely performance, service quality, the company's reputation with low corporate culture, lack of professionalism (as the developer with its own profile from the output is not a service-oriented one), permanent conflict with the population and resistance (due to the usage of a dominant position and to some extent forced standard conditions), the result may be the termination of the contract.

In the event of any scenario arising with the management company, there is a growing need for risk insurance and the full functioning of the HOA in terms of controlling contractual relationships on the one hand and its immediate operational replacement in the event of the management contract termination.

9. What does common property include? What is the owner's share of common property? 
One of the key essentials of an HOA is the maintenance of the common property and its proper high-quality operation, which naturally results in a greater increase in the market value of each member's individual property. Well-equipped, high-level infrastructure, well-developed governance are key factors in enhancing the market value of property for members and neighborhoods.

Common property is:
1. Land parcel;
2. Multi-dwelling building located on the same plot, associated engineering networks, equipment-units, buildings and amenities;
3. Buildings and engineering-communication equipment and wiring intended for the service of the general property of the members of the HOA;
4. Load-bearing and enclosing non-load-bearing (facade) constructions of an apartment building (foundations, framework, walls, common balconies, inter-floor covering, parapet (railing), eaves (cornices), rain-pipes, etc.);
5. Transit conduits.;
6. Purchased movable property, securities and intangible assets;
7. Lobbies, entrances, corridors, stairwell enclosures, basements, attics, boiler-rooms, technical floors, roofs, elevators, as well as shafts, channels, garbage chutes, garbage hoppers of various purposes etc. in an apartment building that are not individually owned.

The share of an HOA member in the common property of HOA members shall determine his/her share of the common expenses for the maintenance, use and development of common property, unless otherwise provided for by the charter of the HOA.

10. Can an HOA replace a management company and what are the benefits of HOA management?
HOA with well-formed and effective charterer can replace the management company in the both: short and long term, and regain full control over its common property; Obtain or purchase from a management company the infrastructure; Hire and attract professional staff; Announce tenders; Fully conclude contracts and perform at least costly all the necessary actions required to achieve the stated objectives and protect the interests of the owners.

Most importantly, an HOA without a direct intermediary company, can compete with management companies and after removal intermediary player start operating a high quality and full-fledged building service at a significantly low cost; Therefore, gain the trust and satisfaction of the owners.

The main advantage that an HOA’s management has over a management company, is its non-profit nature, which means that the full profits or profits derived from the HOA's business will be spent solely on the maintenance and development of the members property, as opposed to the conventional business when profit shared by its founders and investors. It is also important that HOA has more opportunities to get grants for development and have access to other financial resources. 

Moreover, it may hire and bring in other management, experienced or by profile other hospitality business brands, which is enshrined also by HOA law. 

11. Can HOA have an effective governance and collaborative job be done?
Even with this question, nihilistic attitudes in society often apply:
- "There are so many various people so we cannot come to one opinion/decision!";
- "We do not have the opportunity to do so and let everyone please clean the area and not make garbage";
- "I will pay, but not everyone will pay and still nothing will come out";
- "No one will come to the meeting, some have closed their homes, it is very difficult to connect with everyone";
- "Some are out of the country, how we find them";
- "Not everyone will agree, and we will not be able to make any decisions";
- “Look at the many buildings in the city - what it's like. This is an HOA. "

Such nihilism and stereotypical attitudes do indeed stem from the unfortunate reality of poorly drafted, ineffective, and utterly inadequate statutes that serve as bad examples.

There are also examples of failures in the public with less awareness of the essence of the HOA and some narrow point of view of the owners, about consequences of the future, and the unacceptability of alternatives, or at least the so-called in search of the "master".

Whether HOA will be a successful manager or an effective controller of a company hired on a contractual basis is highly dependent on a properly executed statute and the maximum acquisition of benefits conferred by law. 
It should be noted, however, that there are good examples. The successful HOA examples can be largely due to a tourist active, in a planned and recreational areas, where the real estate is also a possibility to host and renting out; where the owners have more motivation of the common property care and its market value increases.

12. What is a charter?
Successful charter formation is a key to deciding on legal enforcement of the rules in a real-life, fundraising and budgeting mechanisms, as well as functioning well-organized structural units in addition to formal issues and rules.  

To put it simply and briefly, the charter of an HOA is a landlords’ pre-arrangement, a multilateral perennial contract - on property, which is about the care of neighborhoods and the relationship between landlords.

Successful and realizable charter writing is in the best interest of HOA.

If the number of members does not exceed twelve, the Charter shall be adopted by a two-thirds majority. If this is not the case, you can consult a lawyer how to adopt a charter and / or get a solution. In case of non-adoption of the Charter, the Law on HOA will be automatically enacted, the meeting will be repeated, and a binding decision will be adopted.

13. How decision is adopted?
The execution of the decision of the HOA members is mandatory for each of its members, including those who did not vote for any reason.

Unless otherwise provided by law, decisions are made by more than half of the members present.
Prior to the adoption of the first charter, a decision shall be taken on the meeting if it is attended by 2/3 of the members of the HOA. If the meeting is not decisive, then the meeting shall be convened again and a decision is taken.

An HOA member may not vote if there is a conflict of interest.  

14. How do you decide if there are several owners of one property?
If the property is owned by several owners with shared ownership rights, they still have 1 vote. They may decide that either of them, if they do not make such a decision, a representative shall be deemed to be the eldest among the owners.

If the owner(s) owns several properties, his / her voting rights will be decided by the number of the respective properties.

15. What are the obligations of the HOA members? How much will I be charged?
In order to maintain a proper quality and to administer buildings any property needs to be cared and maintained, this includes various costs.

Article 7 (3) of the law on HOA explicitly stipulates an owner's such fundamental obligation as the participation in the payment of maintenance and operating expenses.

The payment in HOA and this basic requirement of the law also imposes a duty on the owner: "at the time of alienating his/her property inform the person intending to buy the property of existing or anticipated obligations to the HOA".

Members establish and decide on a specific reasonable tax.

A member of the HOA is obliged to: Maintain the individual property and the common property of HOA members in such a condition and use it in such a way that does not cause damage to other owners, and act within the limits of the obligation to tolerate neighboring nuisances..; Make sure that the employees of his / her enterprise located in the apartment building, or those to whom he / she transfers to use the individually or commonly owned land parcel or parts of the building fulfill the obligations mentioned above; Allow an authorized person to enter the apartment and use it temporarily if it is necessary to bring the common property of HOA members into a proper condition and to carry out ongoing repair work. Any damage inflicted in this process shall be reimbursed; For the purpose of protecting the common property of HOA members, should comply with construction, technical, fire-prevention, sanitary and other rules and regulations... 
In addition to the basic obligations laid down by law, the HOA may by its charter provide for the additional obligations and rights of its members.

16. What rights do HOA members have?
One of the most important fundamental rights of HOA member is to oversee the HOA activity, to fully request and obtain relevant financial and legal documents. Also, to elect or be elected for a term of time as Chairman of the Board or in various governance structures; Convene congregations according to the rules defined by law and charter; Make proposals for development of HOA and implementation of various projects; To receive specific benefits from the event that he voted for directly.
The member has the right to carry out the work related to the maintenance, operation and development of the common property by himself or by hired persons. In such cases, its expenses shall be assessed, and such member may reduce the cost of the contribution in proportion to the work performed, unless otherwise provided by statute or by decision of the meeting.

17. How is it implemented, and how effective is it in managing of HOA?
It is generally managed jointly by the members, but the charter may include both individual and invited and / or chosen professional managers based on contest / tender; for example: the HOA activities are led by chair of the HOA; It is permissible for the chairman to have assistants, hire staff; Appoint a representative at each block/entrance of the building and perform other specific duties prescribed by law and a charter.

18. What kind of internal organizational structure and financial control should have HOA?
The norms of balancing governance in the charter, in particular the various mechanisms and supervisory structures, may be provided, eg. Supervisory Board; The board; Conducting audits; It is usually the fundamental rights of the members to request complete documents and financial statements and more.

The HOA in addition to the core budget, may establish a reserve fund (eg. to establish criteria for how to use, will be the Charity, Public Relations - PR, infrastructure in place, emergency costs, additional infrastructure, forming other unions or support a lobbyist activities).

According to the practice in the Reserve Fund, as is often the case with developed charter statutes, 10 to 20% of fund earnings are directed and accumulated.

19. What are the powers of the chair or the invited manager?
In legal relations, the HOA represents and is led by a Chair or other person authorized to do so. Simply, for the convenience of the other members of a particular person, the elected agent of the members themselves is given the powers necessary to manage HOA and take appropriate actions.

The specific powers of the chairman are determined by law and by the charter, e.g.
1. convenes and leads the meeting of the members;
2. Ensures execution of decisions;
3. Takes the necessary measures to ensure proper maintenance, operation and development of the common property in agreement with the persons / structures or members of HOA as specified in the Charter;
4. In agreement with the HOA Assembly, determine the expenses for the current economic year;
5. take any measures necessary to keep deadline or to prevent any adverse legal effects;
6. Receives and pays the amount of expenses and debts incurred;
7. concludes and signs contracts and submits necessary documentation on behalf of the HOA, if relevant to the maintenance, operation and development of members’ common property and interests;
8. Ensures compliance with the contractual terms and conditions;
9. appear in court or in other institutions on behalf of the HOA;
10. Performs other obligations under the legislation.

20. How to select HOA Chair and / or Invited Manager?
The decision on the selection and its criteria is made by HOA members according to the charter as well. The head can be selected in any way, whether it be internal elections, local and / or international contests or tenders.

21. Is it possible to fire chair and / or the invited manager?
In case of violation of the charter or the law, improper or unsatisfactory performance of duties, the decision on the same issue is also made by HOA members.

The charter may additionally provide that in the event of dismissing of the chair, who shall perform his / her duties until the election of the new one.

Upon termination of office, the former chairperson or the invited governor shall be required by law to provide the new chairperson with full information, documentation, and material values ​​related to the activities of the chairperson at his or her time.

22. How flexible will be decision-making rules? Will we be able to convene in a timely and appropriate manner?
The meeting can also be convened and administered electronically using modern technologies.

Members can, under the charter, set out in advance the rules for voting, convening, determining place for meetings, and making decisions by means of modern electronic means, as well as specifying what types of topics will be considered or passed and, most importantly, if need be to decide during the second time meeting what is the number of attendees can adopt the resolution. 

23. How can we collect the taxes / fees?
If a member's debt exceeds 500 (five hundred) GEL the HOA law expressly provides for the administration of sanctions against a deceitful taxpayer, such as the registration of debt owed to the HOA, at the public register as a liability officially linked to the real-estate of that member.
So, a member who reluctant to pay the fees will be registered at the official state registration authority. In addition, the HOA may enact all legal remedies against the indebted person in the manner prescribed by law.
In addition to the legal mechanisms provided under the laws, the HOA may specifically provide for additional sanctions against disobedient payers.

In addition to the explicit sanctions provided by statutes, it is important to maintain the infrastructure in such a way, sometimes even radically (eg, cutting the service from the central meters of running water, central heating, for the purpose of disconnecting specific property; termination of technical means of lift service, etc.). so, it is possible to terminate the services of disobedient members promptly and efficiently without prejudice to the interests of bona fide payers.

24. Can HOA form broader associations to lobby for their interests?
Article 25 of the Law of Georgia explicitly and specifically provides for this possibility: “HOAs may form unions as provided for by the legislation of Georgia to protect their common interests".

More information on responsible investing and interest groups can also be found at: Community Benefit Agreements and Interest Groups v. NGOs.

Levan Jorbenadze
Attorney at Law 


Sunday, January 19, 2020

ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობები მრავალბინიან შენობებში


წინამდებარე საკითხზე წერილის შედგენა შესაძლებელი გახდა „ახალი გუდაურის“ სამეზობლოს ცალკეული ინდივიდუალური წევრების მხარდაჭერით და ინიციატივით.
გამოთქმული მოსაზრებები შესაძლებელია სრულად ან ნაწილობრივ არ ემთხვეოდეს „ახალი გუდაურის“ სამეზობლოს ამავე ინდივიდუალური წევრების მოსაზრებებს.
This article was made possible through the generous support and initiative of some individual members of the New Gudauri neighborhood.
The views expressed may not fully or in part reflect the views of the New Gudauri neighborhood’s individual members.
See full article in ENG


ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობები მნიშვნელოვანი დემოკრატიული წარმონაქმნია საზოგადოებაში, რომელიც განაპირობებს ზოგადად საზოგადოების, საკუთრების ეფექტურად მართვის, ცხოვრების პირობების, ინფრასტრუქტურული და სხვა მესაკუთრეებთან თანაარსებობის ურთიერთობების გაუმჯობესებასა და განვითარებას.   

ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობების მართვის წესრიგი მოცემულია სპეციალურ კანონში, რომელიც საქართველოს პარლამენტმა 2007 წლის 11 ივლისს მიიღო. 

ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობების სწორად შერჩეული მართვისთვის და მაქსიმალურად ყველა სარგებლის წარმატებით ათვისებისთვის აუცილებელია ეფექტური და ცხოვრებაში რეალიზებადი მოქნილი წესდების ჩამოყალიბება და მისი სწორად მიღება. 

იმისათვის, რომ სრულყოფილად მოხდეს ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობის შესაძლებლობების გამოყენება, იცხოვროთ განვითარებულ სამეზობლოში, ჯანსაღ გარემოში და ამგვარად გაიზარდოს თქვენი საკუთრების საბაზრო ფასი, ამისათვის აუცილებელი და გადამწყვეტია წესდების კვალიფიციური და ამ სფეროში პრაქტიკოსი გამოცდილი ადვოკატის მხრიდან გაწერა და ჩამოყალიბება. ინტერნეტში არსებული შაბლონები გამოდგება ძირითად ბაზისად - ე.წ. „ჩონჩხად“, რომელსაც გამოიყენებთ ამ მნიშვნელოვანი დოკუმენტის საფუძვლიანი მოდიფიცირებისათვის – ყველა იმ დამატებების შესატანად, რომელსაც თქვენ სამეზობლოს და კონკრეტულ ზონასა თუ ტერიტორიის სპეციფიკურ საჭიროებებს მაქსიმალურად მოარგებთ.  

ქვემოთ მარტივად მოცემულია კითხვა პასუხის რეჟიმში ის ძირითადი ინფორმაცია, რაც აუცილებელი იქნება დაგვეხმაროს მივიღოთ ძირითადი ინფორმაცია ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობის არსისა და მნიშვნელობის შესახებ. 

ქვემოთ კომენტარში ასევე შეგიძლიათ დატოვოთ შეკითხვები კანონიდან გამომდინარე ინფორმაციაზე პასუხების მისაღებად, რომლითაც თქვენ ასევე წვლილს შეიტანთ ამ საკითხზე საზოგადოების ცნობიერების ამაღლებაში. 


1. რა არის ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობა?
კანონი განსაზღვრავს, რომ ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობის სახელწოდების წინ ყოველთვის აუცილებელია აბრევიატურის – „ბმა“–ს გამოყენება.

მარტივად - მრავალბინიან შენობებში ბმა არის მესაკუთრეთა ისეთი გაერთიანება, რომელიც განთავსებულია ერთ მიწის ნაკვეთზე და რომელშიც მდებარეობს ორზე მეტი ინდივიდუალურ საკუთრებაში არსებული საცხოვრებელი ან/და არასაცხოვრებელი საკუთრება, ამგვარად, ე.წ. „კორპუსები” ან „იტალიური“/„თბილისური“ ტიპის ეზოებში არსებული შენობები. კანონი ასევე უშვებს სხვა ფორმებსაც, მაგალითად ე.წ. „კერძო სახლების“ ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობებს.  

პირველ რიგში ბმა არ არის იურიდიული პირი, არც სამოქალაქო კოდექსით განსაზღვრული საერთო საქმიანობის მიზნებისთვის შექმნილი ე.წ. სამეწარმეო ტიპის ამხანაგური გაერთიანება. ბმა არის კანონით ჩამოყალიბებული გარკვეული ტიპის ორგანიზაციული წარმონაქმნი, სხვადასხვა სამეზობლო კერძო პირთა გაერთიანება რომელზეც სამართლებრივად სხვა რეჟიმი ვრცელდება მითითებული სპეციალური კანონის მიხედვით. 

მიუხედავად ყველაფრისა ბმა-ს: 
- შეუძლია ქონდეს სახელწოდება, რომლითაც ის გამოვა, როგორც დამოუკიდებელი პირი სხვადასხვა სამართლებრივი ურთიერთოებებში კერძო თუ საჯარო პირებთან;
- წარმომადგენლობაზე უფლებამოსილ პირს, მაგ. თავმჯდომარეს კანონმდებლობით გათვალისწინებული წესით შეუძლია მარტივად ნებისმიერ ბანკში გახსნას საბანკო ანგარიში და ანგარიშზე შემოსული თანხები გამოიყენეს ეფექტურად საერთო მიზნების მისაღწევად; 
- იქონიოს ბეჭედი საკუთარი დასახელებით; 
- შეუძლია ქონდეს ყველა სათანადო სხვადასხვა ტიპის ადმინისტრაციული რეკვიზიტები;
- ქონდეს განცალკევებული ქონება; 
- შეუძლია თავისი სახელით შეიძინოს ქონებრივი, არაქონებრივი უფლებები და ვალდებულებები; 
- დააზღვიოს ბმა–ს წევრთა საერთო ქონება;
- სამართლებრივ ურთიერთობებში წარმოადგინოს ერთმა არჩეულმა თავმჯდომარემ ან საამისოდ უფლებამოსილმა სხვა პირმა. 

2. როგორ ჩამოვაყალიბოთ ბმა? რეგისტრირდება თუ არა ბმა?
ყველაზე მეტი არსწორი ინფორმაცია ვრცელდება განსაკუთრებით ამ კითხვასთან მიმართებაში. 

ბმა-ს არ ჭირდება რაიმე სპეციალური ჩამოყალიბება, ზემოთ ნახსენები კანონიდან გამომდინარე გვინდა თუ არ გვინდა ბმა ჩამოყალიბებულია ავტომატურად ნებისმიერ მრავალბინიან შენობა–ნაგებობაში. კანონის მე–11 მუხლის მიხედვით: „ამ კანონის ამოქმედებით დაფუძნებულად ითვლება ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობა ისეთ მრავალბინიან სახლში, რომელიც განთავსებულია ერთ მიწის ნაკვეთზე და რომელშიც მდებარეობს ორზე მეტი ინდივიდუალურ საკუთრებაში არსებული ბინა“. 

კანონი ასევე არ ავალდებულებს „კორპუსების“ ბმა–ს ქონდეს წესდება ან იყოს სადმე რეგისტრირებული მაგ. საჯარო რეესტრში ან სხვა რაიმე ორგანოში, არც ადგილობრივ თვითმმართველობაში. ბმა–ს შეუძლია ნებაყოფლობით დარეგისტრირდეს ან მიაწოდოს მის შესახებ ინფორმაცია ადგილობრივ თვითმმართველობას ან ნებისმიერ დაწესებულებას, იმ სარგებლის მისაღებად, რომელიც ამ უკანსკნელებს შეიძლება ქონდეთ გამოყოფილი (მაგ. გრანტი, რაიმე პროექტის თანადაფინანსება და ა.შ.). 

3. რა დავარქვათ ამხანაგობას? 
შეგიძლიათ თავისუფლად მოიფიქროთ ნებისმიერი საფირმო სახელწოდება, თქვენი ადგილმდებარეობის და სამომავლო მიზნებისა თუ გეგმების შესაბამისად. სახელწოდება შეიძლება იყოს შემოქმედებითი ფანტაზიის ნაყოფი. 

მესამე პირების შეცდომაში შეყვანის თავიდან აცილებისათვის საჭიროა, როგორც აღინიშნა ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობის სახელწოდების წინ შემოკლების გამოყენება: „ბმა ––––სახელწოდება––––“. 

4. შეიძლება „ჩაუბარებელ“ კორპუსში ბმა-ს შექმნა?
შესაძლებელია, თუ გაქვთ საკუთრება, ცხოვრობთ, სარგებლობთ ან იყენებთ ქონებას – ბმა ჩამოყალიბებულია. 

5. ვინ არიან ბმა-ს წევრები? 
წევრია ყველა: ნებისმიერი ოდენობის ფართობის მესაკუთრე, საცხოვრებელი და არასაცხოვრებელი, მათ შორის, კომერციული ფართობის მესაკუთრეები. 

6. მე არ მინდა ბმა–ს წევრობა; შემიძლია უარი ვთქვა წევრობაზე? 
ბმა-ს წევრობაც კანონით ავტომატურია და სავალდებულოა. ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობის შესახებ სპეციალური კანონის მე-19 მუხლის მიხედვით: ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობის წევრობა წარმოიშობა მრავალბინიან სახლში ინდივიდუალური საკუთრების შეძენისთანავე. 

საკუთრების შეძენისას წევრობაზე უარის თქმა შეუძლებელია, რადგან წევრობა განიჭებთ როგორც უფლებებს, ამავედროს ვალდებულებებსაც, როგორც უშუალოდ ამხანაგობის წევრების, ასევე მესამე პირების მიმართ. ბმა-ს წევრობისათვის არ არის აუცილებელი საცხოვრებელი ბინის შეძენა, ბინათა კომპლექსში თუნდაც ერთი კვადრატული მეტრის საკუთრება ავტომატურად გაძლევთ ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობის წევრის სტატუსს.  

უფრო მეტიც, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს არაერთი განმარტებით, როდესაც კონკრეტულმა პირებმა სადავოდ გახადეს ბმა–ს „ავტომატურად კანონით ჩამოყალიბება“ და ე.წ. „სავალდებულო წევრობაც“, სასამართლომ არ დააკმაყოფილა მომჩივანეების სარჩელი და დაადგინა, რომ ბმა-ს წევრობა სავალდებულოა და კანონმდებლობის ეს მოთხოვნა კონსტიტუციის შესაბამისი იყო. საკონსტიტუციო სასამართლომ ბმა–ს კანონი შემდეგნაირად განმარტა: „ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობას აქვს მისი ბუნებიდან ობიექტურად გამომდინარე ამოცანები და არა მიზნები, ზემოთ მოყვანილი თვალსაზრისით. ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობის ამოცანები განპირობებულია საერთო საკუთრების მოვლა-პატრონობის აუცილებლობით. ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობის წევრები ვერ დასახავენ სხვა მიზნებს მათი სუბიექტური მისწრაფებების განსახორციელებლად ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობის ფარგლებში, ან ვერ შეამცირებენ ამხანაგობისათვის დასახულ ამოცანებს, რადგანაც ეს ეწინააღმდეგება თავად ამხანაგობის ბუნებას“ (გადაწყვეტილება №2/2/439; II-21, https://www.constcourt.ge/ka/judicial-acts?legal=453 ; https://www.constcourt.ge/ka/judicial-acts?legal=375 ; https://www.constcourt.ge/ka/judicial-acts?legal=374). 

7. რა მიზნები აქვს და რაში გვჭირდება ბმა?
ბმა-ს წარმატებული და ნაყოფიერი მართვა დამოკიდებულია მათი წევრების მონდომებაზე და წესდებაში გაწერილ ეფექტურად რეალიზებად წესებზე. 

ბმა-ს მიზანი და სარგებელი უამრავი შეიძლება იყოს, მათ შორის:
- საერთო ქონებრივი თუ არაქონებრივი ინტერესების უფრო მეტად ეფექტურად ლობირება და დაცვა;
- კონკრეტული პრობლემების მოულოდნელად წარმოშობის შემთხვევაში ოპერატიული რეაგირება, კონტროლი და იურიდიულად მნიშვნელოვანი მოქმედებების განხორციელება მთლიანად ბმა–ს და სამეზობლოს სახელით;
- ქონების უფრო წარმატებული მართვა და მოვლა-პატრონობა; 
- ბიუჯეტის და ხარჯების გამჭირვალობა და ყველა წევრისთვის თავისუფალი ხელმისაწვდომობა;
- სტაბილური ბიუჯეტი (რაც მეტია საკუთრების ერთეულები, მით მეტია ბიუჯეტის სტაბილურობა);
- პრობლემური საკითხების წინასწარ განსაზღვრული და ცივილური ფორმით გადაწყევტა და ბმა, როგორც სამედიატორო პლატფორმა მესაკუთრეებს/წევრებს შორის;
- ადგილობრივი მოსახლეობის გაზრდილი მონაწილეობა თავიანთი ინტერესების და საქმეების გადაწყვეტაში (მაგ. ეზოების ფილებით გაწყობა, ფასადის დასუფთავება-მოვლა, თოვლის გადაწმენდა, გამწვანება, საერთო გამოყენების ფართების დეკორატიული განათება, სამღებრო სამუშაოები, გასართობი მოედნების განაშენიანება, აუზის მოწყობა, ჩოგბურთის კორტების მონტაჟი, სხვადასხვა ინფრასტრუქტურული პროექტების განხორციელება, უსაფრთხო და კომფორტული სატრანსპორტო საშუალებების განვითარების ლობირება და სამეზობლო ტერიტორიების სხვადასხვა სახის მოვლა და განვითარება);
- მეზობელთა შორის ურთიერთობების წინასწარ გაწერილი და თავად ამავე მეზობლების მიერ აღიარებული/მიღებული წესებით მოწესრიგება და მეზობლებს შორის მშვიდი გარემო;
- სასტუმროს ტიპის აპარტოტელებში ან ნებისმიერი ტიპის შენობაში ხელშეკრულების საფუძველზე შემოყვანილი კომპანიის საქმიანობის ეფექტური კონტროლი და ადმინისტრირება;
- არქიტექტურული კონტროლი (მაგ. ფასადის დამახინჯების თავიდან აცილება);
- ბმა-ს ქონების განვითარება - მომგებიანად მართვა, რამაც საბოლოო ჯამში დამატებითი სარგებელი უნდა მოუტანოს ბმა-ს ყოველ წევრს (მაგ.: გარკვეული მიწის ნაკვეთის იჯარით გადაცემა, ფასიანი პარკინგის მოწყობა, სათამაშო მოედნების და სხვადასხვა ინფრსტრუქტურული განაშენიანების გაქირავება, რეკლამის განთავსება შენობის სხვადასხვა ნაწილებზე და აღნიშნული სხვადასხვა საქმიანობიდან გამომდინარე დამატებითი შემოსავლების მიღება);
- ბმა-ს არასამეწარმეო ორგანიზაციული ბუნებიდან გამომდინარე დამატებითი შემოსავლების მიღება გრანტების სახით ან სხვადასხვა ფინანსურად მომგებიან პროგრამებში მონაწილეობა, რაც საბოლოოდ ყველა მესაკუთრის ქონების საბაზრო ღირებულების მნიშვნელოვან გაზრდას იწვევს;
- სხვა სამეზობლო გაერთიანებებთან და კერძო თუ საჯარო პირებთან მემორანდუმები და თანამშრომლობა.   


8. კორპუსში არის მენეჯმენტ კომპანია და მაინც გვჭირდება ბმა-ს თავმჯდომარე და წესდება? 
ამჟამინდელი გავრცელებული პრაქტიკის მიხედვით დეველოპერული კომპანია, რომელმაც აწარმოა მშენებლობა ამავე შენობებში თავად ან მისი შვილობილი კომპანიებით გვევლინება ე.წ. ამხანაგობის მმართველად - ე.ი. მენეჯმენტ კომპანიად, რომელიც თავისთვის დამატებით შემოსავლების მიღების მიზნებისთვის და ინდივიდუალურად ყოველ მესაკუთრესთან ცალცალკე ხელშეკრულებების გაფორმებით ანაცვლებს ბმა-ს საქმიანობაში, ეპატრონება წევრების საერთო ქონებას და მის მიერ სუბიექტურად და ზოგ შემთხვევაში დომინირებული მდგომარეობის გამოყენებით აწესებს საფასურს და წესებს წევრებთან დადებული ინდივიდუალური ხელშეკრულებებით, ხოლო სანაცვლოდ აწვდის შესაბამის სერვის.

ამავედროს თავდაპირველად შესაძლებელია, რომ კორპუსის ესეთი ტიპის ოპერატიული ხელმძღვანელობის აღება და მმართვა თავად წევრების ინტერესებშიც შედიოდეს, ბმა-სთან შედარებით უფრო მოქნილი/აღსრულებადი იყოს განსაკუთრებით იმ ფონზე როდესაც წევრებს არ გააჩნიათ არც ცოდნა და არც გამოცდილება და საბოლოოდ კომპანიის და წევრების საერთო ინტერესებს ემთხვეოდეს, მაგრამ განსახილველია ყოველი კონკრეტული შემთხვევა და ასეთი ურთიერთობა გავრცელებულ შემთხვევებში არ გამოდის მდგრადი და ხანგრძილივი სხვადასხვა მიზეზების გამო. 

ანალოგიური ტიპის დეველოპერი და თავად ან მისი შვილობილი კომპანია ჩვეულებრივი ბიზნეს/სამეწარმეო კომპანიები არიან, რომლებიც ბუნებრივად ორიენტირებული არიან მოგების მაქსიმალურ მიღებაზე და გააჩნიათ სხვადასხვა კომერციული ინტერესები. ამგვარად დღის წესრიგში დგება ის საკითხიც, რომ მენეჯმენტ კომპანიასთან არსებული სახელშეკრულებო ურთიერთობა შესაძლოა დაირღვეს, რომელსაც მრავალი მიზეზი შეიძლება ქონდეს: არაჯეროვანი/არადროული შესრულება, მომსახურების დაბალი ხარისხი, კონკრეტული კომპანიის რეპუტაციიდან გამომდინარე დაბალი კორპორატიული კულტურა, არაპროფესიონალიზმი (რადგან დეველოპერი თავისი პროფილიდან გამომდინარე არ წარმოადგენს მოსახლეობისთვის სერვისზე ორიენტირებულ სუბიექტს), მოსახლეობასთან მუდმივი კონფლიქტი და წინააღმდეგობა (განპირობებულია ხელშეკრულებების დომინირებული მდგომარეობის და გარკვეულწილად იძულებით დადგენილ სტანდარტული პირობებიდან გამომდინარე), საბოლოოდ შედეგად შესაძლებელია მოხდეს ხელშეკრულების შეწყვეტა. 

მენეჯმენტ კომპანიასთან ნებისმიერი სცენარის წარმოშობის შემთხვევაში უფრო მეტად დგება ამ მხრივ რისკების დაზღვევის და ბმა-ს სრულფასოვანი ფუნქციონირების აუცილებლობა ერთი მხრივ სახელშეკრულებო ურთიერთობების კონტროლის და მეორე მხრივ ხელშეკრულების შეწყვეტის შემთხვევაში მისი სასწრაფოდ ოპერატიული ჩანაცვლების თვალსაზრისით.   

9. რას მოიცავს საერთო ქონება? რა არის მესაკუთრის წილი საერთო საკუთრებაში?
ბმა–ს ერთ–ერთ მნიშვნელოვანი ძირითადი არსი არის საერთო ქონების მოვლა და მისი სათანადო მაღალი ხარისხით ფუნქციონირება, რაც ბუნებრივად განაპირობებს ყოველი წევრის ინდივიდუალური უძრავი ქონების საბაზრო ღირებულების უფრო მეტად გაზრდას. კეთილმოწყობილი, მაღალი დონის ინფრასტრუქტურა, განვითარებული მმართველობა, როგორც წევრების ისე მის სამეზობლოდ ქონების საბაზრო ღირებულების ზრდის განმსაზღვრელი ძირითადი ფაქტორებია.    

საერთო ქონებაა: 
1. მიწის ნაკვეთი; 
2. ამავე ნაკვეთზე განთავსებული მრავალბინიანი სახლი, მასთან დაკავშირებული მომსახურე საინჟინრო ქსელები, მოწყობილობა-დანადგარების, შენობა-ნაგებობებისა და კეთილმოწყობის ობიექტების ერთობლიობა;
3. ბმა–ს წევრთა საერთო ქონების მომსახურებისათვის განკუთვნილი შენობა-ნაგებობები და საინჟინრო-კომუნიკაციური მოწყობილობა და გაყვანილობა; 
4. მრავალბინიანი სახლის მზიდი და შემომზღუდავი არამზიდი (ფასადის) კონსტრუქციები (საძირკვლები, კარკასი, კედლები, საერთო სარგებლობის აივნები, სართულშუა გადახურვები, პარაპეტები (მოაჯირები), ლავგარდანები (კარნიზები), საწვიმარი მილები და ა. შ.); 
5. სატრანზიტო გაყვანილობა;
6. შეძენილი მოძრავი ქონება, ფასიანი ქაღალდები და არამატერიალური სიკეთეები;
7. მრავალბინიანი სახლის ვესტიბიულები, სადარბაზოები, დერეფნები, კიბის უჯრედები, სარდაფები, სხვენები, საქვაბეები, ტექნიკური სართულები, სახურავები, ლიფტები, სხვადასხვა დანიშნულების შახტები, არხები, ნაგავგამტარები, ბუნკერები და ა. შ., რომლებიც არ იმყოფება ინდივიდუალურ საკუთრებაში.

მესაკუთრის წილი წევრთა საერთო ქონებაში განისაზღვრება პროპორციულად მის ინდივიდუალურ საკუთრებაში არსებული ფართობის შეფარდებით მრავალბინიანი სახლის ბინათა საერთო ფართობთან.

10. შეუძლია თუ არა ბმა-ს ჩაანაცვლოს მენეჯმენტ კომპანია და რა უპირატესობების აქვს ბმა-ს მმართველობას?
მომზადებულ და ეფექტური წესდების მქონე ბმა-ს შეუძლია, როგორც მოკლე ისე გრძელვადიანად ჩაანაცვლოს მენეჯმენტ კომპანია და დაიბრუნოს სრული კონტროლი თავის საერთო ქონებაზე; მენეჯმენტ კომპანიისგან მიიღოს ან შეისყიდოს მის ტერიტორიაზე არსებული მოძრავი ინფრსტრუქტურა; დაიქირავოს და მოიზიდოს პროფესიონალი პერსონალი; გამოაცხადოს ტენდერები; სრულფასოვნად დადოს ხელშეკრულებები და შედარებით ნაკლები დანახარჯებით განახორციელოს ყველა ის აუცილებელი ქმედებები, რომელიც საჭირო იქნება დასახული მიზნების შესასრულებლად და მესაკუთრეების ინტერესების დაცვისათვის.   

რაც მთავარია ბმა-ს მიერ პირდაპირ შუამავალი კომპანიის გარეშე შეუძლია კონკურენცია გაუწიოს მენეჯმენტ კომპანიებს და ამ რგოლის" ამოვარდნის შემთხვევაში მნიშვნელოვნად ნაკლები ხარჯით დაიწყოს კორპუსის ხარისხიანი და სრულფასოვანი ოპერირება; შესაბამისად მოიპოვოს მესაკუთრეების ნდობა და კმაყოფილება.  

ძირითადი უპირატესობა, რაც ბმა-ს მმართველობას მენეჯმენტ კომპანიასთან შედარებით ახასიათებს - არის მისი არასამეწარმეო ხასიათი, რაც იმას ნიშნავს, რომ სრული შემოსავლები თუ მოგება, რომელიც მიღებული იქნება ბმა-ს საქმიანობიდან მოხმარდება მხოლოდ ბმა-სვე ქონების მოვლა-პატრონობასა და განვითარებას, განსხვავებით ჩვეულებრივი სამეწარმეო ტიპის მენეჯმენტ კომპანიისგან, რომლის შემოსავლებს და მოგებას მისი დამფუძნებლები და ინვესტორები ინაწილებენ. ასევე მნიშვნელოვანია, რომ ბმა-ს უფრო მეტი შესაძლებლობა აქვს მიიღოს გრანტები განვითარებისთვის. 

უფრო მეტიც, შეუძლია დაიქირავოს და შემოიყვანოს სხვა მმართველი, გამოცდილი ან პროფილის მიხედვით „ჰოსფითალითი“ (მასპინძლობის) ბიზნესის სხვა ბრენდები, რასაც ბმა–ს შესახებ კანონიც აწესრიგებს. 

11. შეუძლია თუ არა ეფექტური მმართველობა და ერთობლივი საქმეების მიხედვა ბმას? 
ამ შეკითხვის შემთხვევაშიც ხშირად ვრცელდება არსწორი და ნიჰილისტური დამოკიდებულება საზოგადოებაში: 
- „ასეთი „ჭრელი“ და ამდენი ადამიანია ვერ მივალთ ერთ აზრამდე!“; 
- „ჩვენ ამის თავი არ გვაქვს და შევეშვათ და ყველამ გთხოვთ თავის წინ ტერიტორია მოგავოს და არ დაყაროს ნარჩენები“; 
- „მე კი გადავიხდი, მაგრამ ყველა არ გადაიხდის და მაინც არაფერი გამოვა“;
- „კრებაზე არავინ მოვა, ზოგს სახლი აქვს დაკეტილი, ძალიან რთულია ყველასთან დაკავშირება“;
- „ზოგი საერთოდ ქვეყნიდან არის გასული, იმათ როგორ მოვძებნით“
- „ყველა არ იქნება თანახმა და ვერ მივიღებთ მაინც რაიმე გადაწყვეტილებას“;
- „შეხედეთ ქალაქში უამრავ კორპუსს - რას გავს. აი ეს არის ამხანაგობა“.

ესეთი ნიჰილიზმი და სტერეოტიპული დამოკიდებულება მართლაც მომდინარეობს სამწუხარო რეალობიდან, იმ ბმა-ებს არასწორად შედგენილი, არაეფექტური და ბოლომდე ჩამოუყალიბებელი წესდებებიდან, რომლებიც ცუდ მაგალითებად გვევლინებიან. 

ასევე წარუმატებლობის მაგალითები განპირობებულია საზოგადოებაში ნაკლები ცნობიერებით ბმა-ს არსის შესახებ და მესაკუთრეების ვიწრო ინდივიდუალური, მომავალში შედეგების გაუაზრებელი მოსაზრებებით და სიახლეების მიუღებლობით ან უკიდურეს შემთხვევაში მაინც ე.წ. „პატრონის“ ძიებებით. 

ბმა თავად იქნება თუ არა წარმატებული მენეჯერი თუ გინდ ხელშეკრულების საფუძველზე დაქირავებული კომპანიის ეფექტური მაკონტროლებელი მნიშვნელოვნად დამოკიდებულია იურიდიულად სწორად შედგენილ რეალიზებად წესდებაზე და კანონმდებლობით მონიჭებული უფლებამოსილებების მაქსიმალურ ათვისებაზე. 

მიუხედავად ყველაფერისა აუცილებლად უნდა აღინიშნოს, რომ არასებობს კარგი მაგალითებიც. რეალობიდან გამომდინარე წარმატების მაგალითების შექმნა შესაძლებელია დიდწილად განპირობებულიც იყოს ტურისტულად აქტიური, დაგეგმარებული ტერიტორიების და რეკრეაციულ ზონებში არსებულ ბმა-ებთან, სადაც უძრავ ქონება მასპინძლობის საშუალებაა, მესაკუთრეებისთვის შემოსავლის მომტანიც არის და მის წევრებს ქონების მოვლის და მისი საბაზრო ღირებულების ზრდის უფრო მეტი მოტივაციაც ამოძრავებთ.   

12. რა არის ბმა-ს წესდება? 
წარმატებული წესდების ჩამოყალიბების პროცესში საკვანძო და გადამწყვეტია იურიდიულად აღსრულებად და რეალურ ცხოვრებაში განხორციელებადი თანხების ამოღების და ბიუჯეტის შევსების მექანიზმების გაწერა, კარგად ორგანიზებული სტრუქტურული ერთეულების ფუნქციონირება გარდა ფორმალური საკითხების და წესების ჩამოყალიბებისა.   

მარტივად და მოკლედ, რომ ვთქვათ ბმა-ს წესდება არის მესაკუთრეების წინასწარ შეთანხმება, მრავალმხრივი უვადო ტიპის ხელშეკრულება - ქონების, სამეზობლო ტერიტორიების მოვლა-პატრონობის და მესაკუთრეებს შორის ურთიერთობების შესახებ. 

წარმატებული და რეალიზებადი წესდების გაწერა ბმა-ს ინტერესებშია. 

თუ წევრთა რაოდენობა თორმეტს არ აღემატება წესდების მიღება ხდება ხმათა 2/3-ით. იმ შემთხვევაში თუ ეს სათანადო რაოდენობაც ვერ მოგროვდა, წესდების მისაღებად ან/და გამოსავლის მოსაძებნად შეგიძლიათ ისარგებლოთ ადვოკატის კონსულტაციით. წესდების არ მიღების შემთხვევაში ავტომატურად ამოქმედდება ამხანაგობის შესახებ კანონი, ჩატარდება კრება ხელმეორედ და მიღებული იქნება სავალდებულო გადაწყვეტილება.  

13. რა წესით ხდება კრებაზე გადაწყვეტილების მიღება?
ბმა–ს წევრთა კრების გადაწყვეტილების შესრულება სავალდებულოა თითოეული მისი წევრისათვის, მათ შორის, მათთვისაც, ვინც კენჭისყრაში მონაწილეობა არ მიიღო ნებისმიერი მიზეზით.

წევრთა კრებაზე გადაწყვეტილებები მიიღება დამსწრეთა ხმების ნახევარზე მეტით, თუ კანონით სხვა რამ არ არის დადგენილი.

პირველი წესდების მიღებამდე კრებაზე გადაწყვეტილება მიიღება თუ მას ესწრება ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობის წევრთა 2/3. თუ ბმა–ს წევრთა კრება არ არის გადაწყვეტილებაუნარიანი, მაშინ კრება მოიწვევა ხელმეორედ და მიიღება გადაწყვეტილება. 

ბმა-ს წევრს უფლება არ აქვს მონაწილეობა მიიღოს კენჭისყრაში, თუ არის ინტერესთა კონფლიქტი. 

14. თუ ერთ ქონებაზე რამდენიმე მესაკუთრეა მათი ხმის უფლება როგორ გადაწყდება? 
თუ საკუთრება ეკუთვნის რამდენიმე მესაკუთრეს საერთო საკუთრების უფლებით, მათ მაინც 1 ხმის უფლება აქვთ. მათ შეუძლიათ გადაწყვიტონ, რომ ნებისმიერმა ერთმა მათგანმა განახორციელოს ხმის უფლება, თუ ისინი არ მიიღებენ ასეთ გადაწყვეტილებას, წარმომადგენლად ჩაითვლება მესაკუთრეებს შორის უხუცესი.  

თუ მესაკუთრე(ებ)ს აქვს რამოდენიმე ქონება მისი ხმის უფლება გადაწყდება შესაბამისი ქონების რაოდენობის მიხედვით. 

15. რა ვალდებულებები აქვთ ბმა-ს წევრებს? რა საფასური მექნება გადასახდელი? 
სათანადო ხარისხის შესანარჩუნებლად და შენობების ადმინისტრირებისათვის ნებისმიერ ქონებას უნდა გაფრთხილება და მოვლა-პატრონობა, ეს მოიცავს სხვადასხვა ხარჯებს. 

ბმა-ს შესახებ კანონის მე-7 მუხლის მე-3 პუნქტი პირდაპირ განსაზღვრავს მესაკუთრის ისეთ ძირეულ ვალდებულებას, როგორიცაა საერთო ქონების მოვლა-პატრონობისა და ექსპლუატაციის ხარჯების გადახდაში მონაწილეობის მიღება. 

ბმა-ში გადასახადის გადახდა და კანონის ეს ძირეული მოთხოვნა განპირობებულია ასევე წევრისათვის ისეთი ვალდებულების დაკისრებაში, როგორიცაა „ქონების გასხვისებისას ქონების შეძენის მსურველს მიაწოდოს სრული ინფორმაცია ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობის წინაშე არსებული ან მოსალოდნელი ვალდებულებების შესახებ“. 

კონკრეტულ გონივრულ გადასახადს თავად მისი წევრები ადგენენ და წყვეტენ. 
ბმა-ს წევრი ვალდებულია: - ისეთ მდგომარეობაში შეინარჩუნოს და იმგვარად გამოიყენოს ინდივიდუალური საკუთრება და წევრთა საერთო ქონება, რომ ამით სხვა მესაკუთრეს არ მიადგეს ზიანი; იზრუნოს იმისათვის, რომ მრავალბინიან სახლში განთავსებულ მის საწარმოში დასაქმებულმა პირებმა ან მათ, ვისაც იგი თავის ინდივიდუალურ ან ბმა-ს წევრთა საერთო საკუთრებაში არსებულ მიწის ნაკვეთს ან შენობის ნაწილებს სარგებლობაში გადასცემს, შეასრულონ ზემოთ აღნიშნული მოვალეობანი; ნება დართოს უფლებამოსილ პირს, შევიდეს ბინაში და დროებით გამოიყენოს ის, თუ ეს აუცილებელია ბმა-ს წევრთა საერთო ქონების სათანადო მდგომარეობაში მოსაყვანად და მისთვის მიმდინარე რემონტის ჩასატარებლად, ამ დროს წარმოშობილი ზიანი უნდა ანაზღაურდეს; წევრთა საერთო ქონების შენარჩუნების მიზნით დაიცვას სამშენებლო-ტექნიკური, ხანძარსაწინააღმდეგო, სანიტარიული და სხვა ნორმები და წესები... 

გარდა კანონმდებლობით განსაზღვრული ძირითადი ვალდებულებებისა ბმა-მ თავისი წესდებით შეიძლება გაითვალისწინოს თავისი წევრების დამატებითი ვალდებულებები და უფლებები. 

16. რა უფლებები აქვს ბმა-ს წევრებს
ბმა-ს წევრის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფუნდამენტური უფლებაა - აკონტროლოს ბმა-ს საქმიანობა, სრულად მოითხოვოს და მიიღოს შესაბამისი ფინანსური და იურიდიული საბუთები. 

ასევე აირჩიოს ან არჩეულ იყოს გარკვეული ვადით ბმა-ს თავმჯდომარედ ან მმართველობის სხვადასხვა სტრუქტურებში; კანონით და წესდებით განსაზღვრული წესების მიხედვით მოიწვიოს კრებები; წამოაყენოს წინადადებები ბმა-ს განვითარების და სხვადასხვა პროექტების განხორციელების შესახებ; მიიღოს კონკრეტული სარგებელი იმ ღონისძიების განხორციელებიდან, რომელსაც მან უშუალოდ მისცა ხმა. 

წევრს უფლება აქვს საერთო ქონების მოვლა-პატრონობასთან, ექსპლუატაციასთან და განვითარებასთან დაკავშირებული სამუშაოები შეასრულოს თავად ან დაქირავებულ პირთა მეშვეობით. ასეთ შემთხვევებში მისი ხარჯების შეფასება მოხდება და ასეთ წევრს შესაძლებელია სადანახარჯო შენატანი შეუმცირდეს შესრულებული სამუშაოს პროპორციულად, თუ წესდებით ან კრების გადაწყვეტილებით სხვა რამ არ არის დადგენილი.

17. როგორ ხორციელდება და რამდენად ეფექტურია ბმა-ს საქმიანობის მართვა?
ზოგადად მართვა ხორციელდება ერთობლივად წევრების მხრიდან, მაგრამ ამისათვის წესდებაში შესაძლებელია გათვალისწინებული იყოს, როგორც ინდივიდუალური პირები ისე მოწვეული ან/და კონკურსის/ტენდერის საფუძველზე შერჩეული პროფესიონალი მმართველები, მაგალითად: ბმა-ს საქმიანობას უძღვება ამხანაგობის თავმჯდომარე; დასაშვებია თავმჯდომარეს ყავდეს დამხმარეები, დაიქირავოს პერსონალი; თითო სადარბაზოში დანიშნოს წარმომადგენელი და შეასრულოს კანონით და წესდებით განსაზღვრული სხვა კონკრეტული მოვალეობები. 

18. როგორი შიდა ორგანიზაციული სტრუქტურა და ფინანსური კონტროლი უნდა ქონდეს ბმა–ს?

ბმა-მ წესდებით მმართველობის დაბალანსების ნორმები, კონკრეტულად სხვადასხვა მექანიზმები და მაკონტროლებელი სტრუქტურული ორგანოები შეიძლება გათვალისწინებული იყოს, მაგ. სამეთვალყურეო საბჭო; გამგეობა; აუდიტის ჩატარება; ჩვეულებრივ, წევრების უფლებამოსილება მოითხოვოს სრული საბუთები და ფინანსური ანგარიშგებები და სხვა. 

ბმა-ს გარდა ძირითადი ბიუჯეტისა, წესდებით შეუძლია დაადგინოს სარეზერვო ფონდიც (მაგ. დაადგინოს კრიტერიუმები რა შემთხვევაში გამოიეყენებს, იქნება ეს ქველმოქმედება, საზოგადოებასთან ურთიერთობა – PR, დამატებითი ინფრასტრუქტურის შექმნა, მოულოდნელად წარმოშობილი ხარჯები, გამონთავისუფლებული ფინანსური სახსრების ინვესტიცია, სხვა გაერთიანებების ჩამოყალიბება და დახმარება თუ ლობისტური საქმიანობა). 

სარეზერვო ფონდში პრაქტიკიდან გამომდინარე, როგორც განვითარებული ბმა–ების წესდებებით ხშირად დადგენილია - ფონდში მიღებული შემოსავლების 10–დან 20%–მდე მიემართება და გროვდება. 

19. რა უფლებამოსილებები აქვს თავმჯდომარეს ან მოწვეულ მმართველს? 
სამართლებრივ ურთიერთობებში ბმა–ს წარმოადგენს და მის საქმიანობას უძღვება თავმჯდომარე ან საამისოდ უფლებამოსილი სხვა პირი. მარტივად, რომ ვთქვათ დანარჩენი წევრების კომფორტისთვის კონკრეტულ პიროვნებას, თავად წევრთა არჩეულ აგენტს ენიჭება ის უფლებამოსილებები, რომელიც აუცილებელია ბმა–ს მართვისთვის და შესაბამისი მოქმედებების განხორციელებისთვის.  

თავმჯდომარის კონკრეტული უფლებამოსილებები განისაზღვრება კანონით და მიღებული ბმა–ს წესდების მიხედვით, მაგ.: 
1. იწვევს და უძღვება წევრთა კრებას;
2. უზრუნველყოფს გადაწყვეტილებების შესრულებას;
3. ბმა–ს წესდებით განსაზღვრულ პირებთან/სტრუქტურებთან ან წევრთა კრებასთან შეთანხმებით იღებს აუცილებელ ზომებს საერთო ქონების სათანადო მოვლა-პატრონობის, ექსპლუატაციისა და განვითარების უზრუნველსაყოფად;
4. კრებასთან შეთანხმებით განსაზღვრავს ხარჯებს მიმდინარე სამეურნეო წლისათვის;
5. იღებს ზომებს, რომლებიც აუცილებელია რაიმე ვადის დასაცავად ან რომელიმე უარყოფითი სამართლებრივი შედეგის თავიდან ასაცილებლად;
6. იღებს და იხდის გაწეული ხარჯებისა თუ დავალიანების დასაფარავ თანხას; 
7. ბმა–ს სახელით დებს და ხელს აწერს ხელშეკრულებებს და წარადგენს საჭირო დოკუმენტაციას, თუ ეს დაკავშირებულია წევრთა საერთო ქონების მოვლა-პატრონობასთან, ექსპლუატაციასთან და განვითარებასთან და წევრთა საერთო ინტერესებთან;
8. უზრუნველყოფს ნაკისრი სახელშეკრულებო პირობებისა და მოვალეობების შესრულებას;
9. გამოდის სასამართლოში ან სხვა ორგანოებში ბმა–ს სახელით;
10. ასრულებს კანონმდებლობით დაკისრებულ სხვა ვალდებულებებს.

20. როგორ შევარჩიოთ ბმა–ს თავმჯდომარე ან/და მოწვეული მმართველი?
გადაწყვეტილებას არჩევანის და შერჩევის კრიტერიუმების შესახებ იღებენ ბმა–ს წევრები. ხელმძღვანელის შერჩევა შესაძლებელია ნებისმიერი სახით, იქნება ეს შიდა არჩევნები, ადგილობრივი ან/და საერთაშორისო კონკურსი თუ ტენდერი. 

21.  შესაძლებელია თუ არა თავმჯდომარეს ან/და მოწვეული მმართველის გადარჩევა?
წესდების ან კანონის ნორმების დარღვევის, მოვალეობების არაჯეროვანი ან არადროული შესრულების შემთხვევაში კანონით და კონკრეტულად წესდებით გათვალისწინებული წესით ამავე საკითხზეც გადაწყვეტილებას იღებს ბმა. 

წესდებით დამატებით შესაძლებელია განისაზღვროს, რომ თავმჯდომარის გადარჩევის და განთავისუფლების შემთხვევაში ახალი თავმჯდომარის არჩევამდე ვინ შეასრულებს მის მოვალეობას.   

უფლებამოსილების დასრულების შემდეგ ყოფილი თავმჯდომარე ან მოწვეული მმართველი კანონით ვალდებულია ახალ თავმჯდომარეს გადასცეს მის ხელთ არსებული და მის დროს ბმა-ს თავმჯდომარის საქმიანობასთან დაკავშირებული სრული ინფორმაცია, დოკუმენტაცია და მატერიალური ფასეულობები.

22. რამდენად მოქნილი იქნება გადაწყვეტილებების მიღების წესები? შევძლებთ თუ არა დროულად და სათანადო რაოდენობით შეკრებას? 
შესაძლებელია კრების მოწვევა და ადმინისტრირება ელექტრონულად თანამედროვე ტექნოლოგიების საშუალებითაც. 

წევრებს წესდებით წინასწარ შეუძლიათ უშუალოდ დაადგინონ თანამედროვე ელექტრონული საშუალებებით ხმის მიცემის, კრების მოწვევის, ადგილის განსაზღვრის და გადაწყვეტილებების მიღების წესები, ასევე განსაზღვრონ ბმა–დან მიღებული რა სახის შეტყობინებები ჩაითვლება ჩაბარებულად და ყველაზე მნიშვნელოვანი, მეორედ კრების მოწვევაზე გადაწყვეტილების მიღება დამსწრეთა რაოდენობის მიხედვით. 

23. როგორ შევძლებთ გადასახადების/მოსაკრებლების ამოღებას? 
თუ წევრის ვალი 500 (ხუთას) ₾-ს აღემატება ბმა-ს შესახებ კანონი პირდაპირ განსაზღვრავს ურჩი გადამხდელების წინააღმდეგ ისეთი სანქციის ადმინისტრირებას, როგორიცაა საჯარო რეესტრში ბმა-ს წინაშე არსებული დავალიანების ვალად დარეგისტრირება, როგორც მის უძრავ ნივთზე მიბმული ვალდებულება.  

ე.ი. ის წევრი, რომელიც გადასახადების გადახდას თავს აარიდებს მას ოფიციალურ სახელმწიფო სარეგისტრაციო ორგანოში ვალი დაურეგისტრირდება. ბმა-ს შეუძლია კანონმდებლობით გათვალისწინებული წესით აამოქმედოს დავალიანების მქონე პირის წინააღმდეგ ყველა სამართლებრივი მექანიზმები.  

გარდა აღნიშნული კანონმდებლობით გათვალისწინებული სამართლებრივი მექანიზმებისა ბმა-ს შეუძლია კონკრეტულად წესდებაში გაითვალისწინოს ურჩი გადამხდელების წინააღმდეგ დამატებითი სანქციები. 

გარდა სამართლებრივად კანონმდებლობით გათვალისწინებული აშკარა სანქციებისა, მნიშვნელოვანია ბმა-ს ინფრასტრუქტურის იმგვარად მოწყობა, ზოგჯერ რადიკალურადაც კი (მაგ. პრაქტიკაში გამოყენებადი საერთო მრიცხველებზე ცენტრალური გათბობის, წყლის შემომავალი მილის გადაკეტვა - კონკრეტული საკუთრების გათიშვის მიზნებისთვის; ლიფტის სერვისის სარგებლობის ტექნიკური საშუალებების შეწყვეტა და სხვა), რომ სწრაფად და ოპერატიულად შესაძლებელი იყოს უშუალოდ კონკრეტული ურჩი წევრების მიმართ მომსახურების მიწოდების შეწყვეტა ისე, რომ არ დაზარალდეს და დაცული იყოს კეთილსინდისიერი გადამხდელების ინტერესები.  

24. შეუძლიათ თუ არა თავად ამხანაგობებს თავისი ინტერესების ლობირებისათვის შექმნან უფრო ფართო გაერთიანებები?
ბმა-ს შესახებ კანონის 25-ე მუხლი პირდაპირ და სპეციალურად უშვებს ასეთ შესაძლებლობას: „ბინათმესაკუთრეთა ამხანაგობებს საერთო ინტერესების დასაცავად შეუძლიათ შექმნან გაერთიანებები საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით“. 

პასუხისმგებლიანი ინვესტირების და ამ მხრივ ინტერესთა ჯგუფების გაერთიანებების შესახებ მეტი ინფორმაცია დამატებით შეგიძლიათ იხილოთ შემდეგ გვერდებზე: საზოგადოებისათვის სასარგებლო შეთანხმება და ინტერესთა ჯგუფები v. არასამთავრობო ორგანიზაციები 

ლევან ჯორბენაძე
ადვოკატი