საზოგადოებისათვის სასარგებლო შეთანხმებების (Community Benefits Agreements) წარმოშობა და განვითარება დაიწყო ამერიკაში, კერძოდ კალიფორნიის შტატში.
საზოგადოებისათვის სასარგებლო შეთანხმებები გულისხმობს კონკრეტული საინვესტიციო პროექტების განხორციელების დროს შეთანხმებას დეველოპერსა და ადგილობრივ მოსახლეობას, საზოგადოებრივ გაერთიანებებს შორის. ასევე შესაძლებელია ადგილობრივი ხელისუფლებაც მონაწილეობდეს და მხარე იყოს ასეთი შეთანხმებების დადების დროს. მხარეებს შორის მიღწეული შეთანხმება იურიდიული საბუთია და სავალდებულოა შესასრულებლად.
შეთანხმება მოიცავს ორივე მხარის ვალდებულებებს და უფლებებს, მაგალითად თუ დეველოპერი აშენებს ობიექტს და ამით გარემოს ცვლის გარშემო, მაშინ იგი კომპენსირების თვალსაზრისით ადგილობრივ მოსახლეობას მისცემს საშუალებას მიიღოს სხვადასხვა სარგებელი კონკრეტული პროექტიდან. კვალიფიციურად ხელშეკრულების შედგენისათვის ადგილობრივმა მოსახლეობამ და ასეთმა საერთო ინტერესების საფუძველზე შექმნილმა გაერთიანებებმა შესაძლებელია იურიდიული მომსახურებისათვის შესაბამის იურისტებს ან აღნიშნული პროფილით მომუშავე არასამთავრობო ორგანიზაციებსაც მიმართონ.
საზოგადოებისათვის სასარგებლო შეთანხმებების დადების ძირითადი არსი არის ”ყველა მოგებულია” პრინციპი. მაგალითისთვის, ძირითადათ - დეველოპერისთვის: თავიდანვე ნათელია რისკები და ხარჯები, თავს არიდებს დაპირისპირებას და სხვა; მოსახლეობა იღებს ერთ-ერთ ან რამოდენიმე სარგებელს: გაიუმჯობესებს ინფრასტრუქტურას, ადგილობრივი მოსახლეობისათვის შეიქმნება სამუშაო ადგილები, აშენდება გარკვეული მომსახურების ცენტრები, ადგილობრივებისათვის ხელმისაწვდომი იქნება იაფი სესხი და სხვა. ადგილობრივი ხელისუფლება იღებს კმაყოფილ ამომრჩეველს, თავს იწონებს მის ტერიტორიაზე არსებული განვითარებით.
საქართველოში ასეთი შეთანხმებების დადების გამოცდილება ადგილობრივ მოსახლეობას და მათ გაერთიანებებს არ აქვთ, ან იყო მცდელობა ასეთი შეთანხმებების მიღწევის და წარუმატებლად დამთავრდა ან ნაკლები ზეგავლენა განახორციელეს საერთო ინტერესით გაერთიანებულმა ჯგუფებმა თუ ცალკე ყოველმა ინდივიდუალურმა მესაკუთრემ.
უახლოეს პერიოდში განხოცრიელებული და მიმდინარე პროექტებიდან მაგალითისათვის აღსანიშნავია თბილისის შემოვლითი რკინიგზის პროექტი, ხუდონის ჰესი, თბილწყალკანალის პრივატიზაცია და სხვა. ადგილობრივი და საერთაშორისო არასამთავრობო ორგანიზაციები აღნიშნავენ, რომ ასეთი მასშტაბური პროექტების განხორციელების დროს ერთ-ერთ დიდ პრობლემად კვლავ საზოგადოების ნაკლები ჩართულობა რჩება და ნაკლები საშუალება აქვთ საზოგადოებრივ ორგანიზაციებს მიაღწიონ თავიანთი და ამავე დროს საერთო ინტერესების გათვალისწინებას ინვესტორებთან ერთად.
მნიშვნელოვანია ადგილობრივი დონეზე მესაკუთრეთა გაერთიანებების და მსგავსი საზოგადოებრივი ორგანიზაციების გაძლიერებისა და წარმატებისათვის, მათი სამართლებრივი მომსახურების და სათანადო ინფორმაციის მიწოდებით დახმარება.
ლევან ჯორბენაძე
2012 წლის 7 აპრილი
No comments:
Post a Comment